بذر افشان عاشورا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
امام حسن مجتبی، افشاگر ارتجاع اموی و در رأس آنها معاویه بود. واقعیت این است که بزرگترین تحریف و تقلب در تاریخ صدر اسلام به زندگی امام حسن مجتبی، برادر و راهبر امام حسین، مربوط می شود. پیشوای انقلابی بزرگی که روزگارش بسیار پرفتنه و پرمصیبت بود، زیرا در برابر معاویه می جنگید. هم او که بذر افشان و راهگشای عاشورا و زمینه ساز حماسه جاویدان آزادی بود و سیدالشهدا، حسین ابن علی (ع)، نیز در تمام سالهای امامت امام حسن تحت رهبری و هدایت او برای قیام جاودان عاشورا آماده می شد.
با این همه هنوز که هنوز است دوران امام حسن برای بسیاری از شیعیان ناشناخته مانده و تصمیم گیریهای خطیر و تاریخی این رسواگر بزرگ دجالان، در پرده یی از اسرار و ابهام باقی مانده است.
حضرت حسن در 15رمضان سال سوم هجری به دنیا آمد. در سال 50 هجری، یعنی به سالهای هجری در 47سالگی و به سال شمسی در 45سالگی به تحریک معاویه مسموم شد و به شهادت رسید. دوستان ناآگاه تلاشهای زیادی کردند تا آن چه را که در تاریخ مشهور به قرارداد صلح بین امام حسن و معاویه است، به نوعی، توجیه مصلحت گرایانه کنند؛ بدون آن که بتوانند شرایط و تعادل قوای عینی را هم چنان که بود توضیح بدهند تا همگان چند و چون اوضاع را در آن شرایط بفهمند و به مضمون مواضع و عملکرد امام حسن و نتایج آن پی ببرند. آخر اگر اوج هوشیاری انقلابی او که با صبر و متانتی شگفت عجین شده است نبود و اگر او در آزمایشی خارق العاده از حکومت و حاکمیت صرف نظر نمی کرد، در یک کلام ارتجاع قهار اموی ریشه اسلام انقلابی را بیرون می آورد و دعاوی تاریخی آن را هم لوث می کرد و نهضت حسینی نیز هیچ فرصتی برای شکوفایی و اثربخشی نمی یافت.
به همین خاطر بود که حسن بن علی (ع) در طول تاریخ هدف رگباری از ناجوانمردانه ترین اتهامها و دروغها نه فقط از جانب دشمنانش (که از آنها انتظاری جز این نبوده و نیست) بلکه حتی از جانب دوستان ناآگاه واقع شده است.
واقعیت این است که حضرت حسن با تمام توانش جنگ با معاویه را آزمود و بدون شک انتخاب عاشورایی ـ آن چنان که دو دهه بعد در قیام حسینی و در حماسه عاشورا رخ داد ـ برایش آسانتر بود. اما شرایطی عینی، تعادل قوای واقعی و تیره و تار بودن اوضاع و دجالگری معاویه که خیلی با یزید فرق داشت، نه جایی برای ادامه جنگ باقی می گذاشت و نه جایی برای تسریع در قیام عاشورا. چرا که در فاز نزول جنبش انقلابی و هجوم سنگین انحراف و ارتجاع، امام حسن باید آزمایش بسیار خطیر و بغرنج تری را از سر می گذراند که همانا صرف نظر کردن از حاکمیت برای حفظ مرام و مکتب و «حرکت از نو» و از صفر برای ماندگاری تاریخی اسلام انقلابی بود.
شرایط عینی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
وقتی حضرت علی (ع) به خلافت رسید، یک هفته از پذیرش آن امتناع می کرد تا آن که انبوه مردم به سوی او آمدند و با او بیعت کردند. بعد از 6ماه شماری از کسانی که از اول با او بیعت کرده بودند ولی دیدند که علی اهل امتیاز دادنهای طبقاتی نیست، جنگ جمل را به راه انداختند .
در آن روزگار نیروهای مولده در سطح بسیار نازلی بودند. جامعه آن روز عربستان یک جامعه سوداگر عشیرتی و مادون فئودالیسم بود. تغییراتی هم که بر اثر دینامیسم وحی به وسیله پیامبر اکرم ایجاد شده بود، مبتنی بر اهمیت و اصالت عنصر پیشتاز و رهبری کننده بود. حال اگر نیروی پیشتاز و نیروی رهبری کننده خودش منحرف می شد، طبعاً شرایط عینی آن روزگار با نیرویی سهمگین، همه چیز را به عقب برمی گرداند. نه تنها قدم برداشتن در مسیر یگانگی و توحید و نفی تبعیض و طبقات نامیسر می شد، بلکه در آن عصر تاریک ناآگاهی، همه به خطا و انحراف و ارتجاع می رفتند و این انحراف برای حضرت علی، امام حسن و شیعیان آنها قیمتی کلان در بر داشت.
ثروتهای ناشی از جنگهای توسعه طلبانه (که حضرت علی با آن به شدت مخالف بود) بزرگ مالکی، برده داری و افزایش تولید، ضمن ایجاد یک روحیه رفاه طلبانه، شکافها و تضادهای طبقاتی را در جامعه تشدید کرده بود. این شرایط، فرهنگ و تفکـرات خاص خود را هم پدید آورده بود و به قول محققان عرب، علی را در آن روزگار «راهبری می دیدند که هنوز در بند همان ارزشهای کهنه » روزگار پیشروی انقلاب است.
دولت اسلامی توانسته بود در مقابله با دو ابر قدرت زمان (ایران و روم) یکی از غیرممکن ترین غیرممکنها را در آن روزگار محقق کند. در شرق، ابرقدرت و امپراتوری ساسانی را به کلی سرنگون و منهدم کرد و در غرب هم راه پیشروی روم را سد و قسمتهایی از آن را تجزیه نمود. در مورد ایران، علت این بود که خود مردم ایران ناراضی بودند، به نحوی که سردار ساسانی برای آن که سربازانش فرار نکنند، آنها را در نبرد «ذات السلاسل» به زنجیر می بست.
اسلام پیامی بود که مردم ایران در همان روزگار آن را دریافته و از آن سلاحی برای مقابله با شاهنشاهی ساسانی برداشت کردند. به خصوص اسلامی که مبین و معرفش علی (ع) و پیامش آزادی و نفی تبعیض و ستم بود. اسلامی که بنی بشر را مساوی می شناخت، با جنگهای توسعه طلبانه و تقسیم نامتساوی بیت المال مخالف بود و ملتها و ملیتهای تحت ستم و زحمتکشان و طبقات فرودست جامعه را زیر بال و پر می گرفت و نوید می داد که وارث زمین و فاتحان فردا همین ضعیف نگه داشته شدگان امروز هستند.
جنگ جمل
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اولین جنگی که علیه علی برانگیختند (جنگ جمل) یک جنگ طبقاتی بود. در رأس این جنگ طلحه و زبیر بودند که از ام المومنین، عایشه، استفاده سیاسی و طبقاتی کردند.
در حالی که حضرت علی آماده بود برای جنگ به سمت شام برود و فتنه معاویه را کور کند، ناگزیر در وسط راه، تغییر مسیر داد و از شام به سمت بصره رفت. آنها ابتدا می خواستند مدینه را محاصره کنند و دولت علی را براندازند. بعد دیدند مدینه جای خوبی نیست و سرانجام حوالی بصره را برای جنگ با علی انتخاب کردند.
در آخرین مقطع جنگ، در اطراف شتری که عایشه سوار آن بود 17هزار جنازه انباشته شده بود. شتری که حضرت علی آن را مثل گوساله سامری توصیف کرد و به دستور علی آن را پی کردند و کشتند و جسدش را سوزاندند و خاکسترش را هم به باد دادند.
این جنگ خوش یمن نبود، چون تا آن زمان در هیچ جنگی نبود که هر دو طرف دعوی اسلام و مسلمانی داشته باشند. جنگهایی که خود پیامبر در آن حضور داشت جنگ بین کفر روشن و آشکار در کسوت اشرافیت ارتجاعی قریش در برابر اسلام بود و صف بندی عاری از ابهامی داشت. اما اکنون شرایط آن قدر بغرنج شده بود که اردوی ارتجاع هم ردای مسلمانی به تن می کرد. آنها به علی مارک کفر و شرک و نفاق می زدند و مثل همین خمینی چیهای امروز تا بخواهید داعیه اسلام و مسلمانی داشتند. جالب است بدانید که سران جمل مدعی بودند که علی در کار حکومت با آنها مشورت نمی کند و به قول امروزیها «دموکراتیک» نیست! یعنی که خط و خطوط آنها را نمی پذیرد و هرنوع سازش با ارتجاع را رد می کند.
فتنه معاویه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بعد از جنگ جمل که با پیروزی حضرت علی پایان یافت، او دیگر به مدینه برنگشت و پایتخت را کوفه قرار داد.
در آن روزگار عراق و کوفه در مجاورت ایران به کانون نیروهای شورشی و انقلابی تبدیل شده بود. بنابراین صلاح را در آن دید که پایتخت را از مدینه به کوفه بیاورد. این تصمیمی بسیار شجاعانه و انقلابی بود که از کسی غیر از علی برنمی آمد چون که مدینه شهر پیغمبر بود و خیلی تقدس داشت. اما علی ترجیح داد که مدینه را با همه سوابقش و با همه امتیازاتی که داشت، رها کند و در کانون نیروهای شورشی و عصیانگر در مجاورت «موالی» (ملتها و ملیتهای دست دوم آن روزگار) مستقر شود.
در حالی که انقلاب جدید با پیامهای جدیدش توانسته بود امپراتوری ساسانی را سرنگون و قسمتهایی از امپراتوری بزرگ روم را مضمحل کند، موجی از بزرگ مالکی، ثروتها و غنایم ناشی از جنگ و برده داری و موج قدرتمند دنیاطلبی و رفاه جویی، جنبش اسلامی را از درون فرو ریخته و دچار ارتجاع یا تجدید نظر طلبی کرده بود. یعنی غیر از علی و شیعیان علی، سایرین تحت تأثیر دستاوردهای این دو امپراتوری به لحاظ ایدئولوژیک از نفس افتاده بودند.
در شام، سوریه کنونی، تقریباً از 20سال پیش معاویه حکومت می کرد. 4سپاه نیرومند فراهم کرده بود. درباری به هم زده بود و حواسش هم بسیار جمع بود. در سنت اسلام «دربار» وجود نداشت، ولی او مدعی بود که چون در برابر امپراتوری روم قرار دارد، باید جاه و جلالش برای رومیها چشمگیر باشد. در دوران عثمان، در حالی که نیروها را در شامات نگه داشته بود، پیش عثمان آمد و گفت سپاهیانم آماده اند، اگر بگویی برای کمک به تو به این جا می آیند. اما چون مقاصد قدرت طلبانه معاویه روشن بود، عثمان دستش را خواند و گفت اینها بهانه است، دروغ می گویی و به این وسیله می خواهی به کام دل خودت برسی. حقیقت این بود که معاویه اسباب پادشاهی اسلامی (یا جمهوری اسلامی از نوع خمینی) فراهم می کرد و می خواست عثمان ساقط شود و خودش به قدرت برسد. وقتی هم دید مردم و شورشیان عثمان را ساقط کردند و علی را برگزیدند، تنها شانس امپراطوری خودش را در نابود کردن علی و خاندانش می دید. این بود که با پیراهن خونی عثمان (خلیفه مقتول) از همان روز قدرت یابی علی به خونخواهی عثمان پرداخت.
جنگ صفین
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
معاویه با حزب سیاسی خود در رأس اشرافیت اموی، خواب بلعیدن دنیای اسلام را می دید و حضرت علی هم می بایست او را پس براند. معاویه سفت و سخت پشت «اسلام» سنگر گرفته بود. خودش را کاتب وحی معرفی می کرد و از موضع اسلام به حضرت علی تهاجم سیاسی، نظامی و تبلیغاتی می کرد.
شش ماه بعد از جمل، حضرت علی ناگزیر باید به جنگ با معاویه رو می آورد و جنگ بزرگ صفّین که 110روز طول کشید، درگرفت. در طول این 110روز، 90دور جنگ انجام شد. معاویه از ثروتهای به یغما رفته در زیر لوای اسلام 120هزار نفر گرد آورده بود. سپاه حضرت علی 90هزار نفر بود.
دو سپاه در صحرای صفّین در حوالی شهر رقّه در خاک سوریه کنونی درگیر شدند. معاویه 45هزار کشته داد. تعداد شهیدان حضرت علی 25هزار بود. برخی می گویند با زخمیهایی که بعداً از دست رفتند، صفّین یکصدهزار کشته داشته است.
سرانجام، در حالی که از بابت نظامی حضرت علی دست بالا را داشت، معاویه با یک حیله ارتجاعی، که مشاورش عمروعاص اندیشیده بود، قرآنها را بر سر نیزه کرد با این ادعا که ما مسلمانیم و نباید با هم بجنگیم؛ بیایید «قرآن» بین ما داوری و حکمیت کند!
معاویه که در 90دور جنگ طی 110روز به تمام و کمال شکست خورده بود، با این حیله توانست، در سپاه علی شقه ایجاد کند. از آن جا بود که فتنه خوارج یا «خارجی گری» با سطحی ترین و قشری ترین برداشت از اسلام سر برداشت. علی ابتدا تن به حکمیت نمی داد. اما ناگزیرش کردند. بعد هم ابوموسی اشعری که از قبل در کوفه حکومت داشت و معاویه او را طی این مدت ساخته و پرداخته بود، به عنوان حکم علی را عزل و معاویه را نصب کرد.
این حکمیت طبعاً مورد قبول حضرت علی واقع نشد. بسیار کوشید که نیروها را به جنگ علیه معاویه برانگیزد، اما همان موج مهلک رفاه طلبی انگیزه یی برای جنگ باقی نگذاشته بود. به خصوص که حضرت علی در جنگها، از جمله در جنگ جمل دو چیز بسیار انگیزاننده، یعنی غنیمت و غارت را نهی کرده بود.
محققان از جمله دکتر طه حسین مصری، می گویند: «هر قدر علی به جنگ دعوت می کرد، سرانشان از حیله گر دروغ زن تا راستگوی ایشان بهانه می آوردند. پای پیش نهاده به وی می گفتند پیکانها تمام شده، شمشیرها شکسته، نیزه ها را کندی گرفته است. ما را به شهرمان بازگردان تا کمی بیاساییم. ساز و برگ نو کنیم. سپس با تو به سوی دشمن رهسپار گردیم.
آخر حضرت علی، بر خلاف رسوم رایج، کسی را به اجبار وارد اردوگاه جنگی خود نمی کرد و می خواست که جنگ آگاهانه و داوطلبانه باشد.
دوران امام حسن دشوارترین شرایط
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
در چنین شرایطی بود که حضرت علی به دست یکی از خوارج، اشقی الاشقیای زمان، ابن ملجم، ترور شد. برای معاویه چیزی بهتر از این متصور نبود.
دوران حکومت امام حسن بسیار پر فراز و نشیب و حاوی فتنه های سخت بود. از هنگامی که در 21رمضان سال 40 هجری در 37سالگی خلافت دنیای اسلام را به عهده گرفت، شرایط بسیار پرفتنه یی را سپری کرد. در این شرایط بسیار دشوار، شخص امام حسن به طور دائم در معرض توطئه و ترور بود. با این همه، رسالتش را که همانا زنده نگه داشتن و برافروختن آتش انقلاب در سیاهترین و تاریکترین شرایط بود، به بهترین صورت پیش برد.
در آن دوران سیاه هر کس نسبت به علی و خاندانش اظهار عشق و وفاداری می کرد، با شدیدترین عقوبتها مواجه می شد.
در 6ماه اول، حضرت حسن به شدت تلاش کرد به جنگ با معاویه سر و سامان بدهد و راه حل نظامی را در تعادل قوای آن روزگار مجدداً پس از حضرت علی تجربه کند. اما فی الواقع ابهامها زیاد و سطح آگاهی بسیار پایین بود.
آخر در دوره حضرت علی، سرداری مثل سعد بن ابی وقاص، که فاتح ایران بود به کمک علی نیآمد و هنگامی که حضرت علی دنبالش فرستاد، گفت تا وقتی شمشیرم شروع به صحبت نکند و نگوید حق با کیست، من نمی آیم. چون هر دو طرف به ظاهر مسلمان بودند!
حضرت حسن در نخستین روز خلافت کوشید با اتکا به حدیث ثقلین، که وصیت پیغمبر در مورد قرآن و اهل بیت بود، نیروها را آگاه کند. در اولین خطابه اش پس از بیعت توده مردم، به تشریح شرایط روز پرداخت و آنها را به پیروی از خودش و اعتماد به رأی و نظرش دعوت کرد و گفت: «ماییم یکی از ثقلین که پیامبر در میان امت نهاد و از دنیا رفت. ماییم مکمل و همراه قرآن که در آن تفصیل هر چیزی وجود دارد. نه از پیش می رود و نه از پشت سر. باطل در آن راه ندارد. در تفسیر قرآن باید به ما اعتماد کرد که در تفسیر آن راه حیله نسپریم، بلکه بر یقین و اطمینان باشیم (اصول کلی را بر حسب شرایط زمان در عمل پیاده می کنیم) ».
تلاشهای روشنگرانه امام حسن مستمراً و به طور یومیه ادامه داشت. اما این تلاشهای آگاهگرانه در آن شرایط تیره و تار و پرفتنه برد چندانی نداشتند. وسایل ارتباط جمعی مثل امروز نبود و کار شاق و طاقت فرسایی پیش رو قرار داشت. طرف مقابل هم معاویه بود که از سال 20 هجری، در شام حاکم بود و در رأس ارتجاع و اشرافیت اموی جای پای خودش را حسابی محکم کرده بود؛ با نیرو و پول کلان و حیله گری و سبعیتی بی پایان.
تجارت آدم
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
عوامل مادی و عینی تماماً به نفع ارتجاع بودند. معاویه که با چپاول و جنگ افروزی پول و سپاه کافی به دست آورده بود، پس از ترور حضرت علی، شروع به نفوذ در صفوف نیروهای امام حسن کرد. به شدت تلاش می کرد افراد را یک به یک بخرد. به عنوان مثال می خواست زیاد بن ابیه حاکم حضرت علی در فارس را که مردی بسیار کاردان و جسور بود بخرد. اول با تهدید وارد شد و نامه یی سراپا تحقیر و تهدید به او نوشت، وقتی که نتوانست زیاد مرعوب کند، با پول و رشوه و با وعده مقام از در تطمیع وارد شد. سرانجام زیاد را به شام دعوت کرد و خواهر خود را نزد او فرستاد تا حجابش را جلو او بردارد و بگوید تو برادر منی! زیاد پرسید از کجا می دانی؟ خواهر معاویه گفت پدرم (ابوسفیان) به من خبر داد که پدر زیاد من هستم و او برادر توست! واضح است که دادن نسبت زناکاری به پدرش و این چنین «برادر سازی» خوبیت نداشت، اما معاویه مثل خمینی در کار حکومت شرم و حیایی نمی شناخت (منظورم فتوای خمینی برای تجاوز قبل از اعدام است).
سرانجام زیاد در هم شکست و پیش معاویه آمد. معاویه رسماً او را برادر خود کرد و برای این که اثبات کند زیاد پسر پدر او یعنی پسر ابوسفیان است، بر بالای منبر رفت و ضمن اعلام مطلب به نقل روایت و حدیث مجعول هم پرداخت. داستان زیاد، نمونه یی است که نشان می دهد معاویه برای ضربه زدن به حضرت حسن به هر حیله یی دست می زد و تا هرکجا که لازم بود پیش می رفت.
مورد دیگر یکی از فرماندهان امام حسن به نام حکم کندی است که امام او را با 4هزار نفر به عنوان جلودار سپاه به استان الانبار فرستاده بود. حکم کندی خود را به 500هزار درهم و وعده حکومت یکی از ولایتهای شام به معاویه فروخت و نیمه شب با 300نفر از خویشانش و کسانی که توانسته بود آنها را با خودش همراه کند، به معاویه پیوست.
بعد از این حادثه تلخ، حضرت حسن فردی از قبیله بنی مراد را به استان الانبار فرستاد. معاویه او را هم با 500هزار درهم خرید. نفر بعدی عبیدالله بن عباس، فرمانده 12هزار نفر از سپاه امام حسن بود. او هم با یک میلیون درهم خریداری شد و شبانه به معاویه پیوست.
شرایط روزگار امام حسن و تعادل قوا این چنین بود. حرفهای بعدی بریده مزدوران آن روز هم مثل همگنان امروزیشان نیاز به شرح و بسط ندارد. ماحصل، همان «البته معاویه» به جای «البته خمینی» امروز است.
از این پیشتر، امام حسن خود در همه جنگهای حضرت علی به خصوص جمل و صفین در منتهای جسارت انقلابی جنگیده بود. در جمل در حالی که هنوز کوفه در دست دشمن بود، با عمار یاسر وارد کوفه شد و شخصاً 9هزار تن را بسیج و تسلیح کرد و به جنگ برد. از روزی هم که عهده دار خلافت شد تا روز قرارداد با معاویه از هیچ تلاشی برای جنگ فرو گذار نکرد. اما واقعیت چنان بود که در تعادل قوای عینی و جو تیره و تاری که ایجاد شده بود، نه جنگ پیروزمند مسیر بود و نه در صورت فدای تمام عیار، نتایج روشنگری هم چون زمان عاشورا بر جای می گذاشت».
شبکه آخوندی معاویه
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
معاویه از سالها پیش برای تبلیغ به نفع خود و ضدتبلیغ علیه آل علی و امام حسن یک شبکه آخوندی بسیار کارآمد و گسترده دایر کرده بود. این شبکه آخوندی باید جعل روایت و حدیث می کرد. از جمله در یکی از بخشنامه های آن روزگار، به شبکه آخوندی دستور داده می شود که «شما در مقابل هر روایتی که درباره فضیلت علی نقل شده، روایتی به سود معاویه جعل کنید».
شبکه های آخوندی معاویه همچنین باید در همه جا سب و لعن حضرت علی را ساری و جاری و ترویج می کردند و هر چه را می خواستند نسبت می دادند. مثل همین امروز که خمینی از روز اول با کمک شبکه آخوندی می خواست شعار مرگ بر مجاهدین را جا بیندازد خمینی این روشهای دجالگرانه را از معاویه آموخته است.
تا سال 101 هجری یعنی زمان عمربن عبدالعزیز به مدت 60-70سال لعن حضرت علی در بالای منابر به وسیله همه آخوندهای شهر و روستا رواج داشت. هیچ منبری، هیچ مراسمی منهای این شعار منهای سب و لعن (لحن پراکنی و مرده با گفتن) حضرت علی اصلاً برگزار نمی شد. عوام الناس شامات خبر نداشتند چی به چیست. مورخین می نویسند که اگر یک روز به سب و لعن حضرت علی مبادرت نمی کردند، فکر می کردند یکی از مهمترین فرایض دین را انجام نداده اند، دینی که «امیرالمؤمنین» آن یعنی معاویه باشد، البته دشمنش علی و امام حسن و امام حسین هستند.
دجالگری و وقاحت معاویه
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
وقتی حضرت حسن بیان نامه جنگی خود علیه معاویه را منتشر کرد، معاویه جوابی داد که عیناً از روی متن برایتان می خوانم: «نامه تو فرا رسید و آن چه را که درباره محمد، فرستاده خدا، از فضیلت نوشتی بدانستم، محمد در فضیلت بر تمام اولین و آخرین از کهنه و نو و کوچک و بزرگ پیش است. سوگند به خدا که محمد تبلیغ رسالت نمود و ادای نصیحت کرد و مردم را راهنمایی نمود تا آنگاه که خداوند مردم را از مهلکه برهانید و کوردلان را نور بصیرت بخشید، و از نادانی و گمراهی بیرون برد و راه را به ایشان نمود خداوند به او جزای نیکو دهد بهتر از پاداش هر پیغمبری از امتش و رحمتهای خدا براو باد در روزی که متولد گردید و روزی که به رسالت برانگیخته شد و روزی که از دنیا برفت و روزی که زنده و مبعوث گردد».
معاویه در جوابیه دیگری خطاب به امام حسن نوشت: «حال من و تو در این روز هم چون حال ابوبکر پس از وفات پیامبر است. هرگاه می دانستم که تو رعیت را بهتر از من اداره می نمایی [اشک تمساح برای امت همیشه در صحنه] و بر این امت از من غمخوارتر و محافظه کارتری و سیاست تو از من بهتر و بر گرد آوردن اموال و مکر و کید با دشمنان از من تواناتری ترا اجابت می کردم و تو را شایسته می دیدم. لیکن می دانم که من بیشتر از تو ولایت کرده ام و نسبت به این امت تجربتم بیشتر و دستم از تو فزونتر است، بنابراین روا باشد که تو با من بیعت کنی و دعوت مرا اجابت نمایی و در قید اطاعت من درآیی».
وقاحت، وقاحتی است بی حدو حصر، ببینید که ارتجاع در برابر انقلاب چه دعویها می کند!
معاویه وقتی که بزرگ مردانی هم چون مالک اشتر را با عسل مسموم کرد. ادعایش سراپا اسلامی بود و می گفت: «ان الله جنود من العسل»! یعنی خدا را سپاهیانی است از عسل!
شبکه ترور و جاسوسی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
معاویه در یکی از بخشنامه های آن زمان، برای هر کس که بتواند امام حسن را ترور کند جایزه کلانی قرار داد. در مقدمه این بخشنامه خطاب به همه حکام خود در همه ایالات و ولایات نوشته بود که «همانا خداوند مردی از بندگانش را برانگیخت که ناگهان بر تارک علی شمشیر فرو کوفت و او را بکشت و اصحابش را متفرق و پراکنده کرد»
برای آن که هر طور شده نگذارد حاکمیت در دست پیشوای انقلابی باقی بماند سیستمی از جاسوسانش را به صورت کاملاً حساب شده در دستگاههای مختلف کاشته بود.
یکی دیگر از کارهای معاویه دستگیری پیکها و قطع ارتباطات اردوی امام حسن بود. در جنگ روانی هم از هیچ کاری فرو گذار نمی کرد. مثلاً یکی از اطلاعیه هایش این بود: «ای سپاه عراق برای چه می جنگید. اینک عبیدالله بن عباس امیر شما با معاویه دست بیعت داد»..
جنگ
ــــــــــــــــــــــــــــــ
6ماه خلافت امام حسن تماماً در تلاشهای جنگی برای مقابله با معاویه خلاصه می شود. ابتدا از کوفه به نخیله رفت و در آن جا اردوگاه زد و سپس در محلی به نام دیر عبدالرحمن فرود آمد. در این محل بقیه سپاهیان هم جمع آمدند و جمعاً حدود 40هزار نفر می شدند. آنگاه امام حسن یک نیروی جلودار 12هزار نفره را به فرماندهی عبیدالله ابن عباس به پیش فرستاد (همان که سر انجام خود را به یک میلیون درهم فروخت). اما امام دوراندیشی نموده و قیس ابن سعد را هم به جانشینی او منصوب کرده بود که بعد از خیانت عبیدالله، فرماندهی نیروی جلودار را برعهده گیرد. نیروی جلودار معاویه که برای مقابله با امام حسن به بسیج تمام عیار دست زده بود، 20هزار نفر بودند. در اولین جنگ تفوق نسبی از آن لشگر امام حسن بود. اما افسوس که عبیدالله خیانت کرد و خود را فروخت و رفت. خیانتکاران اطلاعات خود را در اختیار معاویه قرار دادند و این باعث خرابکاری گسترده و گاه قطع کامل ارتباطات و کنترل نیروی انقلاب در برابر معاویه می شد.
قیس ابن سعد ابن عباده، فرمانده جدید، قهرمان والایی بود که از پاشیدگی جلوگیری کرد و با روحیه و عزمی پولادین در جنگ بعدی موفق شد سپاه شام را عقب بنشاند.
از آن سو معاویه، طبق روش معمول خود، با تهدید و با تطمیع و با ترور و پول شخصاً وارد ماجرا شد تا هر طور شده قیس را مانند سایرین برباید. قیس فقط یک جمله جواب نوشت که ”لاوالله الا تلقانی ابداً الا بیتی و بیتک الرمح“ ! هرگز من یکی را نمی توانی ملاقات کنی، مگر آن که بین ما نیزه باشد
روح پلید شیطان
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
معاویه شیطان مجسم روزکار بود. بیخود نبود که حضرت علی گفته بود این قرآنها را از سرنیزه ها بیاندازید و سراپرده شیطان را بکوبید.
روح پلید شیطان، مثل زمان ما که در خمینی مجسم بود، در آن زمان در معاویه تنوره می کشید واز قضا با تمسک به همان ظواهر و همان شعارهای به ظاهر اسلامی کار خود را پیش می برد.
افسوس که در آن روزگار، در عصر بندگی و جاهلیت، افراد قهرمانی مثل قیس، اندک بودند. تردیدی نیست که اگر امام حسن معدودی قهرمان پایدار مثل قیس می داشت، در تعادل قوای آن روز حتماً می توانست بر معاویه فائق شود. اما چنین چیزی نبود و شاید هم قرار نبود که باشد.
آخر، پیشرفت و تعالی بشری جریانی آگاهانه و داوطلبانه مبتنی بر زمینه های عینی و روند حرکت اجتماعی است.
سرانجام بخشنامه دیگری معاویه صادر شد: برای هرکس که حسن بن علی را بکشد 200هزار درهم پول به اضافه ازدواج با دختر معاویه. قبلاً دیدیم که برای جلب زیاد ابن ابیه، به خواهرش گفت که حجاب بردار و دعوی کن که پدر واقعی او همانا پدر تو است! این جا هم دخترش را جایزه قرار می دهد.
این نامه خطاب به تمام اعیان و اشراف و رؤسای قبایل فرستاده شد. کار چنان شد که حضرت حسن برای نماز خواندن هم باید جوشن و زره می پوشید و در حین جنگ باید با محافظ نماز می گزارد. یکبار هم در مداین به او سوءقصد کردند که کارگر نیافتاد.
آزمایش مجدد جنگ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
امام حسن یکبار دیگر در مداین به آزمایش مجدد جنگ با معاویه پرداخت. ابتدا برای این کار سخنرانیهای روشنگر بسیار ایراد کرد. از جمله می گفت: «بعد از من، دیگر شما همراه با چه کسی خواهید جنگید؟ همراه با آن کس که کافر و ستمکار است و به خدا و پیغمبر هرگز ایمان نیاورده است؟ او و بنی امیه جز از ترس شمشیر اسلام نیاوردند».
می گفت اصلاً مگر معاویه مسلمان است؟ مگر او به خدا و پیغمبر اعتقادی دارد؟
یادتان هست که هم در فاز سیاسی و هم این سالهای اخیر بحث می کردیم که اصلاً مگر خمینی به خدا و پیغمبر اعتقادی دارد؟ مگر مسأله او خدا و اسلام است؟ دجال یعنی این!
یک عبارت هم از یک سخنرانی دیگر امام حسن در مدائن می خوانم: «به خدا سوگند امید و آرزوی من آن است که روز را به سپاسگزاری خداوند سر کنم و به نصیحت و موعظه خلق از هرکس بیشتر بکوشم و در سینه ام کینه هیچ مسلمانی نیست». (یعنی که والله اگر به خودم باشد، هرگز نمی خواهم حاکمیت پیدا کنم) و «بدانید که من مصالح شما را بهتر تشخیص می دهم بنابراین با فرمان من مخالفت نکنید و راهم را برنگردانید» (یعنی بیایید این خط را باهم برویم)
شرایط نارس
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اما تعادل قوا و شرایط عینی بسیار نارس تر از آن بود که پیروزی محقق شود و آن مرزبندی و پختگی زمان عاشورا هم نبود که پیام را در تاریخ جاودانه کند.
البته برای انقلابیون بزرگ، برای پیشوایان رهایی، برای کسانی مثل امام حسن و امام حسین ، نفس پیروزی در آن مقطع چیز خیلی کوچکی است. رسالت اولیای خدا و ائمه اطهار، همواره این بوده است که آتش انقلاب و جنبش را در سیاهترین، تاریکترین ادوار تاریخ و در اعماق قرون و اعصار برافروزند. بذری به کارند و تخمی را نشا کنند تا سده ها و هزاره ها بعد از خودشان شروع به رشد و بالندگی بکند.
چون که در آن روزگار پیدا کردن یکی، فقط یک مجاهد پاکباز و مقاوم، کار بسیار بغرنجی بود. چطور می شد در آن روزگار ده تا، بیست تا، صد تا، هزارتا، یا هزاران و هزاران گوهر بی بدیل پیدا کرد؟ هرگز میسر نبود. از آنجا که سطح آگاهی بسیار نازل بود، یافتن یکصد و بیست هزار مجاهدانی که در اوج آگاهی و در اوج پاکباختگی بدانند چه می کنند، مجذوب و مسحور رفاه و مظاهر دنیاطلبانه نشوند، از ارتجاع و قدرت مسلط زمانه حساب نبرند و با شرایط سخت انطباق آگاهانه و فعال بکنند، هرگز میسر نبود.
چقدر مقتدایان و راهبران آرمانی و تاریخی ما در آن روزگاران بی کس و تنها و فی الواقع غریب بوده اند؛ غریبان تاریخ. شاید هم عظمت کارشان در همین است.
شاید اصلاً رسالتشان همین بوده که از پیامبر اکرم پل بزنند به نسلهای بعد و حلقه وصلی باشند به جانب امروز، به جانب نسلهای ما و چیزی را زنده نگه دارند.
توطئه ها و طعمه های معاویه
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
امام حسن، مانند حضرت علی از دو طرف به شدت زیر ضرب بود. در یک طرف معاویه و در طرف دیگر هم بقایای خوارج که دوباره شروع به فتنه گری کرده بودند و درباره حرفهای امام حسن می گفتند به خدا این مرد کافر و مشرک شده است! این هم مثل پدرش، مثل علی شده است!
در این بحبوحه آدمهای معاویه فرصت را مغتنم شمردند و یک روز به خیمه امام حسن یورش بردند و آن را غارت کردند. حتی ردای امام حسن را از دوشش کشیدند و بردند. شاید اگر فداکاری عده یی از یاران اندک و جانبازش نبود، دشمن همان جا می توانست ترورش کند.
معاویه بدش نمی آمد که به ترتیبی و با دسیسه یی از دست امام حسن خلاص شود. اما مرزی که رعایت می کرد این بود که پای خودش نیفتد. می خواست بگوید امام حسن به دست لشکر خودش کشته شده است. این فرق معاویه با یزید بود. معاویه با حواس بسیار جمع در مجموع چهل سال حاکم بود. از سال 20هجری به مدت بیست سال در شام حاکم بود و از سال 40 به بعد در سراسر دنیای اسلام. دقیقاً حواسش جمع بود که چه کار می کند. در حالی که به همه نوع سرکوب و جنایت دست می زد، اما ظواهر را می ساخت و وسوسه می کرد. عمد داشت صحنه را طوری ترتیب بدهد که وانمود کند «خودشان خودشان را می کشند»! کما این که وقتی در سال 50 هجری، ده سال بعد، امام حسن را از طریق تحریک زوجه اش (دختر یکی از سران خوارج) مسموم کرد و به شهادت رساند، به نحوی عمل کرد که در ابهام بماند و هنوز هم برخی از محققان می گویند معلوم نیست که کار، کار معاویه باشد. مثلاً می گویند، شاید این زن از روی چشم و هم چشمی و کینه خواهی در مورد پدرش و… تصمیم به انجام جنایت گرفته است. حال آن که موضوع خیلی روشن است و دم خروس معاویه جای حاشا ندارد.
همین الآن هم می بینید که در جنایتهایی که رژیم علیه مجاهدین می کند، می گوید خودشان خودشان را ترور و تصفیه کرده اند!
معاویه همیشه طعمه هایش را طوری انتخاب می کرد که از منفعت مضاعف برخوردار شود. یکی به چنگ آوردن «طعمه» و یکی هم این که او را علیه نیروی انقلاب، علیه خود امام حسن، به کار بگیرد.
تنهایی امام حسن
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
در مسیر مداین در نقطه یی به نام «ساباط» یکی دیگر از عوامل معاویه از کمین گاه جست و با شعار «الله اکبر» خنجر را به روی امام حسن گرفت و گفت ای حسن پدرت مشرک شد تو هم مشرک شدی!
امام حسن به شدت مجروح شد و مهاجم در دم به هلاکت رسید. حضرت حسن را مجروح به مداین بردند. با وجود این، در آنجا در سخنرانی در برابر لشکریان خود مجدداً سوگند خورد که از مقابله با لشکر شام و ارتجاع اموی روی برنتافتیم. لیکن در میدان کار زار و رزم با دشمن باید با نیروی صبر و شکیب و سلامت روان گام برداریم و بعد برآشفت که این چه وضعی است که هنوز برخی بر کشتگان صفّین و نهروان گریه می کنند (نهیب زد که چه خبراست؟!) آن کس که بگرید و به کار جنگ برنخیزد، وامانده و شکست خورده بماند!
اوضاع بغرنج را می بینید؟ هنوز در لشکر امام نیز خطوط قرمز جمل و صفین به طور ایدئولوژیک جانیفتاده و نمی توانست جا بیفتد. سطح آگاهی فوق العاده نازل بود. آن قدر که هنوز بر صفین و نهروان می گریستند و بر سر و سینه می کوبیدند. آخر آنها هم مدعی اسلام بودند. اسلام پناهی سطحی مانند دموکراتیسم صوری دامنه اش آن قدر وسیع است که برای امثال ابن ملجم و لاجوردی هم سینه چاک می دهد.
باور کنید در روزگار ما هم فتنه خمینی بغرنج بود. اگر این خونها را در برابر خمینی نمی دادید، این چنین رسوا و منفور نمی شد. آخوندی مدعی امامت بود که در 80سالگی به هوس سلطنت مطلقه افتاد.
اما «رجال» روزگار امام حسن اغلب به گوشه یی خزیده بودند. مغیره در طایف بیتوته کرده بود ولی مرغ دلش در هوای مقام و منصب پر می زد. ابوهریره در مدینه بود و بدش نمی آمد هر ازگاهی پولی از معاویه برای او برسد. «جوشکارها» هم می گفتند بین مسلمانان نباید جنگ باشد!
چه روزگار تلخی برای امام حسن بود. روزی که پدرش علی ترور شد، گویا پایان یک فصل بود. چون ارتجاع کاملاً غلبه کرد.
علی، نوری در ظلمت
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بیخود نبود که حضرت علی همان روز اول که بر سر کارآمد در اطلاعیه سیاسی ـ نظامی شماره 1 خود گفت حقوق مردم را اگر در کابین زنهایتان هم باشد، پس می گیرم. با آن بزرگ مالکیها، آن کشورگشاییها آن غنائم و آن غارتها، خیلیها از دست رفته بودند و خیلیها را هم خریده بودند.
چنان که اشاره کردم، یکی از محققان نوشته است وقتی حضرت علی حرف می زد، اضدادش، به او به عنوان حافظ ارزشهای کهن می نگریستند. آخر حضرتش با «چرخشمداری» و «دگراندیشیها» ی ارتجاعی و تجدید نظرطلبی در اصول هیچ میانه خوشی نداشت.
حضرت علی از روز اول می گفت این حرفها که معاویه علم کرده و می گوید من چون کنار روم هستم، باید دربار و دیکتاتوری داشته باشم، مزخرف است.
چنان که گفتیم در این سالیان معاویه تاآنجاکه میسر بود، توانسته بود با استفاده از پول و با ایجاد شبکه سیاسی و اطلاعاتی، در عراق نفوذ کند و به تبلیغ علیه علی و آل او بپردازد. به همین خاطر مرفه های آن زمان به جنگهای علی به عنوان جنگهای شوم نگاه می کردند که برادر را در مقابل برادر قرار داده است!
حقا که در آن شرایط کسی غیر از حضرت علی از پس آن جنگها و حل آن معضلات بر نمی آمد و به راستی اگر ما نمونه یی مثل حضرت علی نداشتیم، چگونه می خواستیم با خمینی دربیفتیم؟ چگونه می خواستیم ثابت کنیم که این رژیم ارتجاعی و ضداسلامی است؟ چگونه می توانستیم بگوییم قرآنهایی را که خمینی و معاویه بر سر نیزه های شیطان می کنند، باید با شمشیر فرو انداخت؟
سخت ترین ابتلا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سرانجام پس از بلاجواب ماندن همه آزمایشهای نظامی، امام حسن یا باید همان کار امام حسین را پیشه می کرد ـ کاری که حتماً برایش پذیرفتنی تر بود، چون جنگهایش را کرده بود و همه امتحانها و آزمایشها را پس داده بود ـ یا هم که باید شعله جنبشی در حال نزول را برای نبرد بعدی در موقعیتی مناسب زنده نگه می داشت. یعنی که باید برای حفظ مرام و مکتبی در معرض پایمال شدن، از حاکمیت صرفنظر می کرد و به قرارداد صلح تن می داد.
حتی شرایط طوری نبود که اگر عاشورایی هم به راه می انداخت، به حماسه جاودانی، آن چنان که امام حسین در برابر یزید انجام داد، تبدیل شود. آخر، معاویه دجال با یزید رسوا خیلی فرق داشت. یک فرقش با یزید این بود که می فهمید طرف مقابلش کیست. بنابراین به رغم همه رذالتها و جنایاتش، هیچ وقت از امام حسن نمی خواست که تو باید من را «امیرالمؤمنین» خطاب کنی یا باید با من بیعت کنی، چون می دانست امام حسن اهل این کار نیست. اما یزید تا به قدرت رسید، امام حسین را برای بیعت تحت فشار گذاشت و به حاکم مدینه دستور داد که از حسین بیعت بگیر و اگر بیعت نکرد فی المجلس او را بکش!
طرف حساب امام حسن، معاویه بود نه یزید. شرایط بسیار بغرنج و سنگین بود و حقیقتاً پیشوایانی مثل حسن بن علی هستند که از پس چنین شرایطی برمی آیند.
حالا پیشوا و پیشاهنگ انقلابی باید یا عاشورایی راه بیندازد یا در آن شرایط فوق العاده بغرنج حرکتی تازه را شروع کند. انگار که باید یک مرحله بازسازی و بذرافشانی و تشکیل سازمان مخفی تشیع انقلابی را از سر بگذارند. انگار که در سال 41هجری (1378سال پیش) هنوز شرایط عینی آن قدر نارس و ناپخته و آن قدر مادون است و سلطه ارتجاع به ترتیبی است که به طور بلافصل حتی نمی توان وارد عاشورا شد.
این چیزها هم شاخص دارد. شاخص آن، رزم آوران و فرماندهان و سرداران و مسئولانی هستند که باید در کنارش می بودند.
قطعاً اگر امام حسن ده فرمانده مثل قیس داشت ـ فقط ده تا ـ وضع متفاوت بود. چه رسد که صدتا و هزارتا، ولی چنین چیزی نبود.
یادمان نرود که در سال 60 هجری، ده سال بعد از امام حسن، یعنی بعد از همه اتمام حجتها و در شرایطی که یزید منفور و رسوا با نقض همان قراردادهای مورد قبول معاویه مانند شاهزاده یی سبکسر و فاسد به تخت نشسته و از امام حسین بیعت می خواست، در طرف امام حسین در روز عاشورا بیشتر از 72نفر باقی نماندند. از این تعداد هم سی و دو نفر اعضای خانواده و حرم خودش بودند. یعنی غیر از عترت نبوی تنها حدود چهل نفر به حمایت از او قیام کرده بودند.
از روی همین مقایسه می توان شرایط بسا دشوار و تیره و تارتر زمان امام حسن را دریافت.
قرارداد امام حسن با معاویه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
در چنین شرایطی بود که حضرت حسن به ناگزیر پای قرارداد آمد و ناگزیر از حاکمیت صرفنظر نمود و با معاویه صلح کرد. مواد این قرارداد شایان توجه اکید است.
معاویه متعهد شد که باید به کتاب خدا و سنت رسول و سیره خلفای شایسته عمل نماید.
معاویه پذیرفت که حق سب و لعن آل علی و شیعیان و حق آزار آنها را ندارد.
همچنین پذیرفت که حق تعیین جانشین برای خودش ندارد.
پذیرفت که امام حسن حق دارد معاویه را «امیرالمؤمنین» خطاب نکند و در نزد او برای شهادت حاضر نشود. یعنی که امام حسن معاویه را به رسمیت نمی شناسد.
معاویه همچنین پذیرفت که 5میلیون درهم موجودی بیت المال کوفه زیرنظر امام حسن باشد و یک میلیون درهم مالیات دارابگرد فارس متعلق به بازماندگان شهیدان جنگهای جمل و صفین باشد.
سازش یا حفظ جنبش؟
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
قرارداد بین امام حسن و معاویه در ربیع الاول سال41 پس از هجرت بسته شد.
به راستی که در آن شرایط سهمگین و تاریک، این پیمان قبل از هر چیز رسواگر دجال و «پیمان حفظ و ادامه جنبش» بود، نه «پیمان گذشت و سازش». کمااین که به مثابه یک اتمام حجت تاریخی زمینه ساز قیام عاشورا و حماسه جاودان آزادی در دو دهه بعد گردید. هر چند که آمدن پای توافق با معاویه برای امام حسن سخت ترین ابتلا و آزمایشی به مراتب سنگین تر از عاشورا بود.
واقعیت این است که به رغم رگبار اتهامات ناجوانمردانه و رذیلانه یی که متوجه امام حسن شده است، آن حضرت هرگز از آن توافق در سودای عافیت جویی نبود. در سخنرانیش پس از قرارداد تأکید کرد که «منظورم جز صلاح و بقای شما نبود» و اضافه کرد که «این آزمایشی است برای شما و امری است گذرا و موقت» (فتنه لکم و متاع الی حین). در کتاب فتنه الکبری آمده است: «همان روز که حسن نمایندگان مردم کوفه را نزد خود پذیرفت و… نقشه کار ایشان را ریخت، روزیست که پایه حزب سیاسی منظم شیعیان علی و فرزندانش ریخته شد».
امام حسن در مجموع 25بار پیاده به خانه خدا رفت. دوبار همه دارایی خود را بخشید و سه بار هر چه را که داشت با مستمندان آن روزگار نصف کرد. این است سیمای تابناک راهبری فداکار و هشیار و صبور با بالابلندترین شور و عرفان انقلابی که در تهمتهای دشمنان آگاه و در تشریحات دوستان ناآگاه به تلخی و در غربت در لایه یی از عافیت جویی و سیاست بازی مصلحت گرایانه مسخ می شود.
تاریخ انسان چقدر پر پیچ و خم طی شده است. انگار که بشر هنوز در دنیای بهیمی و مادون انسانی نیازمند چنین راهبران و پیشوایانی است تا برایش راهگشایی کنند و مسیری انتخاب کنند که در آن آتش انقلاب و ندای رهایی بخش اسلام، اسلام محمدی و علوی، شعله ور بماند و خاموش نشود. معاویه آن قدر دجال و فریبکار بود که هنوز هم در بسیاری از بلاد محترم است.
رسوایی معاویه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
معاویه پس از امضای قرارداد، آزار شیعیان توسط کارگزاران اموی را شروع کرد.
در همان آغاز در یکی از سخنرانیهایش برای مردم کوفه نشان داد که اهل عهد و پیمان نبوده و نیست و با وقاحت تصریح کرد که «من با شما جنگ نکردم که نماز بگذارید و روزه بدارید و حج کنید و زکات بدهید. بلکه با شما جنگیدم تا بر شما امیر و فرمانروا باشم و خدا مرا فرمانروا کرد و شما نمی خواستید».
دکتر طه حسین می نویسد: «وقتی کار عراق به دست معاویه و جانشینانش افتاد، مردم عراق درستی بیم دادنهای علی را دانستند و پیشگویی علی آشکار شد. اکنون کارگزاران اموی همه گونه بلا بر سرشان ریختند و به کارهایی که دوست نداشتند وادارشان کردند و در مال و جان، در آشکار و نهان و در دنیا و دین آزارشان دادند. پس آنگاه همگان به یاد علی و هشدارهای او افتادند».
ابن ابی الحدید هم می نویسد که از دوستان اهل بیت و مردم هر که را که گمان دوستی علی در او بود، به تهمت می گرفتند و زجر می کردند و بی خانمان می نمودند و آنگاه می کشتند.
در قدم بعد معاویه بخشنامه یی صادر کرد که یک عبارت آن چنین است: در تمام دقایق متوجه باشید که هرکه ثابت شد از شیعیان علی و از دوستداران اهل بیت است، عطایش را قطع کنید. حقوق و مواجب او را توقیف نمایید…
و در بخشنامه یی دیگر: نظر کنید هرکه را احتمال دادید از هواداران اهل بیت است به مجرد این که به او ظن بردید، او را تحت فشار و شکنجه قرار دهید و خانه اش را بر سرش خراب کنید.
تبلیغات معاویه آن قدر علیه حضرت علی گسترده بود که اهل شام می گفتند این علی که می گویند در محراب کشته شده با محراب چه کار داشت؟
برای آن که بچه های کوچک از اول ضد علی بار بیایند، شبکه آخوندی معاویه در مکتب خانه ها، برنامه های متعددی روی آنها پیاده می کردند. مثلاً اسباب بازی بچه ها را می گرفتند و به آنها پس نمی دادند و وقتی که بچه گریه می کرد، می گفتند اسباب بازی تو را علی برده است یا وقتی بچه گرسنه بود می گفتند غذایت را علی برده است
فنا و بقا در تاریخ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اصرار بر سب و لعن علی آن چنان بود که وقتی زیاد، حاکم کوفه، حجر بن عدی، از یاران وفادار حضرت علی، را همراه با چند تن از همرزمانش دستگیر کرد و برای کشتن توسط معاویه به شام فرستاد، «جرم» شان این بود که با سب و لعن علی مخالفند.
هنوز حجر به دمشق نرسیده بود که معاویه جلادی را فرستاد، که آن سردار نامی را در بین راه گردن زد.
معاویه همچنین عبدالرحمن، یکی از یاران حجر، را به کوفه برگرداند تا زیاد او را «به بدترین وجه» بکشد. «جرم» عبدالرحمن این بود که در مجلس معاویه جوابهای دندان شکن داده بود.
در آن مجلس معاویه به او گفته بود: «قتلت نفسک»، یعنی با این حرف و موضعت، خودت را به کشتن دادی. عبدالرحمن هم پاسخ داده بود: «بل ایاک قتلت»، یعنی نه، تو را کشتم…
معاویه و یزید تصور می کردند که توانسته اند تشیع انقلابی را بکشند، اما اکنون پس از14قرن به وضوح پیداست که چه کسی محو و نابود شد و چه کسی تا جاودان استوار و پابرجا ماند.
خمینی هم فتوای هدر بودن خون مجاهدین را به طور جمعی داد و فکر کرد که مجاهدین را کشته است. اما لازم نیست منتظر زمان زیادی شویم. داستان چنان روشن است که، در زمان حیات خود خمینی، جانشینش به او نوشت مجاهدین خلق با کشتن از بین نمی روند، بلکه ترویج می شوند.
پیداست که چه کسی دیگری را به طور تاریخی، آرمانی و سیاسی از میدان خارج کرده است.
سرمنشأ اصالتها
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
روز 15رمضان روز ولادت دومین رهبر تاریخی ماست. مریم در دعایش درباره این پیشوای بزرگ چه خوب گفت: «جگرگوشه فاطمه زهرا، نور دیده علی مرتضی و پیشوای برگزیده محمد مصطفی».
در چنان شرایط تاریخی بسیار بغرنج و بسیار تاریک و عقب مانده یی بود که پیشوایان ما راه را گشودند. در شرایطی که فی الواقع تنها و غریب بودند. بعد به عاشورا رسیدیم و گذشت و گذشت. و حالا در قرن پانزدهم هجرت هستیم. انگار که چیزی در حال چرخش است…
اگر در ما اصالتی هست، لابد از غباری است که ا ز پیشوایانی چون امام حسن و امام حسین بر ما نشسته است. آنها آموزگاران درس صداقت و فدا، درس ایستادگی، درس سرخم نکردن در برابر شرایط بغرنج، درس آزادی و همه درسهایی هستند که امروز همه شما در انقلاب مریم آموخته اید. درست به همین دلیل، به دلیل «مجاهدان از همه چیز گذشته»، «مجاهدان بلااسکان» و «گوهرهای بی بدیل زمان» اوضاع با روزگاران گذشته فرق می کند. این، برجسته ترین و بارزترین و مهمترین تفاوت این روزگار با آن روزگار است. پس از قرون و اعصار و پس از سالیان دراز، انگار که تاریخ می خواهد با ارتش آزادی و از طریق شما و خلقتان روی پاشنه یی بچرخد.
در پایان قرن بیستم و آغاز قرن بیست و یکم میلادی، دیگر تعادل قوا، آن تعادل قبلی نیست. آن طور نیست که پیام رهایی، پیام اسلام محمدی و علوی، پژواکی نداشته باشد. تحولات بسیار سریع است. چه کسی فکر می کرد که در کمتر از دو دهه خمینی این چنین در شعارهایش و در مواضعش به وسیله نیروهای خودش لجن مال شود؛ از جنگ طلبیش تا شعارهای به اصطلاح ضداستکباریش.
خمینی تصور می کرد با همان شیوه های معاویه می تواند مجاهدین را چه از نظر سیاسی و اجتماعی و چه از نظر نظامی و تشکیلاتی بکشد و نابود کند، اما می بینیم که خمینی در سرکوبی و کشتار مجاهدین خودش را کشت و به زباله دان تاریخ افکند و این حقیقت هر روز بیش از گذشته چشمها را خیره می کند.
این بار برای دیدن نتیجه کار لازم نبود که قرنها منتظر بمانیم. نه، در سالیانی اندک، در یک نسل، بسیاری چیزها روشن شده است…
داستان مربوط به یک، دو، سه، ده، صد و هزار تن نیست، بلکه مربوط به هزارها و هزاران گوهر بی بدیل و نوامیس ایدئولوژیکی مجاهد خلق است. این خود بهترین شاخص است، چنان که دو دهه گذشته هم همین را گواهی می کند.
دعا کنیم خدا شایستگی بدهد، انگار که امروز مأموریت و تعهد ما دقیقاً در ادامه همان مسیری است که با حضرت علی و حضرت حسن و امام حسین آغاز شد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
امام حسن مجتبی، افشاگر ارتجاع اموی و در رأس آنها معاویه بود. واقعیت این است که بزرگترین تحریف و تقلب در تاریخ صدر اسلام به زندگی امام حسن مجتبی، برادر و راهبر امام حسین، مربوط می شود. پیشوای انقلابی بزرگی که روزگارش بسیار پرفتنه و پرمصیبت بود، زیرا در برابر معاویه می جنگید. هم او که بذر افشان و راهگشای عاشورا و زمینه ساز حماسه جاویدان آزادی بود و سیدالشهدا، حسین ابن علی (ع)، نیز در تمام سالهای امامت امام حسن تحت رهبری و هدایت او برای قیام جاودان عاشورا آماده می شد.
با این همه هنوز که هنوز است دوران امام حسن برای بسیاری از شیعیان ناشناخته مانده و تصمیم گیریهای خطیر و تاریخی این رسواگر بزرگ دجالان، در پرده یی از اسرار و ابهام باقی مانده است.
حضرت حسن در 15رمضان سال سوم هجری به دنیا آمد. در سال 50 هجری، یعنی به سالهای هجری در 47سالگی و به سال شمسی در 45سالگی به تحریک معاویه مسموم شد و به شهادت رسید. دوستان ناآگاه تلاشهای زیادی کردند تا آن چه را که در تاریخ مشهور به قرارداد صلح بین امام حسن و معاویه است، به نوعی، توجیه مصلحت گرایانه کنند؛ بدون آن که بتوانند شرایط و تعادل قوای عینی را هم چنان که بود توضیح بدهند تا همگان چند و چون اوضاع را در آن شرایط بفهمند و به مضمون مواضع و عملکرد امام حسن و نتایج آن پی ببرند. آخر اگر اوج هوشیاری انقلابی او که با صبر و متانتی شگفت عجین شده است نبود و اگر او در آزمایشی خارق العاده از حکومت و حاکمیت صرف نظر نمی کرد، در یک کلام ارتجاع قهار اموی ریشه اسلام انقلابی را بیرون می آورد و دعاوی تاریخی آن را هم لوث می کرد و نهضت حسینی نیز هیچ فرصتی برای شکوفایی و اثربخشی نمی یافت.
به همین خاطر بود که حسن بن علی (ع) در طول تاریخ هدف رگباری از ناجوانمردانه ترین اتهامها و دروغها نه فقط از جانب دشمنانش (که از آنها انتظاری جز این نبوده و نیست) بلکه حتی از جانب دوستان ناآگاه واقع شده است.
واقعیت این است که حضرت حسن با تمام توانش جنگ با معاویه را آزمود و بدون شک انتخاب عاشورایی ـ آن چنان که دو دهه بعد در قیام حسینی و در حماسه عاشورا رخ داد ـ برایش آسانتر بود. اما شرایطی عینی، تعادل قوای واقعی و تیره و تار بودن اوضاع و دجالگری معاویه که خیلی با یزید فرق داشت، نه جایی برای ادامه جنگ باقی می گذاشت و نه جایی برای تسریع در قیام عاشورا. چرا که در فاز نزول جنبش انقلابی و هجوم سنگین انحراف و ارتجاع، امام حسن باید آزمایش بسیار خطیر و بغرنج تری را از سر می گذراند که همانا صرف نظر کردن از حاکمیت برای حفظ مرام و مکتب و «حرکت از نو» و از صفر برای ماندگاری تاریخی اسلام انقلابی بود.
شرایط عینی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
وقتی حضرت علی (ع) به خلافت رسید، یک هفته از پذیرش آن امتناع می کرد تا آن که انبوه مردم به سوی او آمدند و با او بیعت کردند. بعد از 6ماه شماری از کسانی که از اول با او بیعت کرده بودند ولی دیدند که علی اهل امتیاز دادنهای طبقاتی نیست، جنگ جمل را به راه انداختند .
در آن روزگار نیروهای مولده در سطح بسیار نازلی بودند. جامعه آن روز عربستان یک جامعه سوداگر عشیرتی و مادون فئودالیسم بود. تغییراتی هم که بر اثر دینامیسم وحی به وسیله پیامبر اکرم ایجاد شده بود، مبتنی بر اهمیت و اصالت عنصر پیشتاز و رهبری کننده بود. حال اگر نیروی پیشتاز و نیروی رهبری کننده خودش منحرف می شد، طبعاً شرایط عینی آن روزگار با نیرویی سهمگین، همه چیز را به عقب برمی گرداند. نه تنها قدم برداشتن در مسیر یگانگی و توحید و نفی تبعیض و طبقات نامیسر می شد، بلکه در آن عصر تاریک ناآگاهی، همه به خطا و انحراف و ارتجاع می رفتند و این انحراف برای حضرت علی، امام حسن و شیعیان آنها قیمتی کلان در بر داشت.
ثروتهای ناشی از جنگهای توسعه طلبانه (که حضرت علی با آن به شدت مخالف بود) بزرگ مالکی، برده داری و افزایش تولید، ضمن ایجاد یک روحیه رفاه طلبانه، شکافها و تضادهای طبقاتی را در جامعه تشدید کرده بود. این شرایط، فرهنگ و تفکـرات خاص خود را هم پدید آورده بود و به قول محققان عرب، علی را در آن روزگار «راهبری می دیدند که هنوز در بند همان ارزشهای کهنه » روزگار پیشروی انقلاب است.
دولت اسلامی توانسته بود در مقابله با دو ابر قدرت زمان (ایران و روم) یکی از غیرممکن ترین غیرممکنها را در آن روزگار محقق کند. در شرق، ابرقدرت و امپراتوری ساسانی را به کلی سرنگون و منهدم کرد و در غرب هم راه پیشروی روم را سد و قسمتهایی از آن را تجزیه نمود. در مورد ایران، علت این بود که خود مردم ایران ناراضی بودند، به نحوی که سردار ساسانی برای آن که سربازانش فرار نکنند، آنها را در نبرد «ذات السلاسل» به زنجیر می بست.
اسلام پیامی بود که مردم ایران در همان روزگار آن را دریافته و از آن سلاحی برای مقابله با شاهنشاهی ساسانی برداشت کردند. به خصوص اسلامی که مبین و معرفش علی (ع) و پیامش آزادی و نفی تبعیض و ستم بود. اسلامی که بنی بشر را مساوی می شناخت، با جنگهای توسعه طلبانه و تقسیم نامتساوی بیت المال مخالف بود و ملتها و ملیتهای تحت ستم و زحمتکشان و طبقات فرودست جامعه را زیر بال و پر می گرفت و نوید می داد که وارث زمین و فاتحان فردا همین ضعیف نگه داشته شدگان امروز هستند.
جنگ جمل
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اولین جنگی که علیه علی برانگیختند (جنگ جمل) یک جنگ طبقاتی بود. در رأس این جنگ طلحه و زبیر بودند که از ام المومنین، عایشه، استفاده سیاسی و طبقاتی کردند.
در حالی که حضرت علی آماده بود برای جنگ به سمت شام برود و فتنه معاویه را کور کند، ناگزیر در وسط راه، تغییر مسیر داد و از شام به سمت بصره رفت. آنها ابتدا می خواستند مدینه را محاصره کنند و دولت علی را براندازند. بعد دیدند مدینه جای خوبی نیست و سرانجام حوالی بصره را برای جنگ با علی انتخاب کردند.
در آخرین مقطع جنگ، در اطراف شتری که عایشه سوار آن بود 17هزار جنازه انباشته شده بود. شتری که حضرت علی آن را مثل گوساله سامری توصیف کرد و به دستور علی آن را پی کردند و کشتند و جسدش را سوزاندند و خاکسترش را هم به باد دادند.
این جنگ خوش یمن نبود، چون تا آن زمان در هیچ جنگی نبود که هر دو طرف دعوی اسلام و مسلمانی داشته باشند. جنگهایی که خود پیامبر در آن حضور داشت جنگ بین کفر روشن و آشکار در کسوت اشرافیت ارتجاعی قریش در برابر اسلام بود و صف بندی عاری از ابهامی داشت. اما اکنون شرایط آن قدر بغرنج شده بود که اردوی ارتجاع هم ردای مسلمانی به تن می کرد. آنها به علی مارک کفر و شرک و نفاق می زدند و مثل همین خمینی چیهای امروز تا بخواهید داعیه اسلام و مسلمانی داشتند. جالب است بدانید که سران جمل مدعی بودند که علی در کار حکومت با آنها مشورت نمی کند و به قول امروزیها «دموکراتیک» نیست! یعنی که خط و خطوط آنها را نمی پذیرد و هرنوع سازش با ارتجاع را رد می کند.
فتنه معاویه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بعد از جنگ جمل که با پیروزی حضرت علی پایان یافت، او دیگر به مدینه برنگشت و پایتخت را کوفه قرار داد.
در آن روزگار عراق و کوفه در مجاورت ایران به کانون نیروهای شورشی و انقلابی تبدیل شده بود. بنابراین صلاح را در آن دید که پایتخت را از مدینه به کوفه بیاورد. این تصمیمی بسیار شجاعانه و انقلابی بود که از کسی غیر از علی برنمی آمد چون که مدینه شهر پیغمبر بود و خیلی تقدس داشت. اما علی ترجیح داد که مدینه را با همه سوابقش و با همه امتیازاتی که داشت، رها کند و در کانون نیروهای شورشی و عصیانگر در مجاورت «موالی» (ملتها و ملیتهای دست دوم آن روزگار) مستقر شود.
در حالی که انقلاب جدید با پیامهای جدیدش توانسته بود امپراتوری ساسانی را سرنگون و قسمتهایی از امپراتوری بزرگ روم را مضمحل کند، موجی از بزرگ مالکی، ثروتها و غنایم ناشی از جنگ و برده داری و موج قدرتمند دنیاطلبی و رفاه جویی، جنبش اسلامی را از درون فرو ریخته و دچار ارتجاع یا تجدید نظر طلبی کرده بود. یعنی غیر از علی و شیعیان علی، سایرین تحت تأثیر دستاوردهای این دو امپراتوری به لحاظ ایدئولوژیک از نفس افتاده بودند.
در شام، سوریه کنونی، تقریباً از 20سال پیش معاویه حکومت می کرد. 4سپاه نیرومند فراهم کرده بود. درباری به هم زده بود و حواسش هم بسیار جمع بود. در سنت اسلام «دربار» وجود نداشت، ولی او مدعی بود که چون در برابر امپراتوری روم قرار دارد، باید جاه و جلالش برای رومیها چشمگیر باشد. در دوران عثمان، در حالی که نیروها را در شامات نگه داشته بود، پیش عثمان آمد و گفت سپاهیانم آماده اند، اگر بگویی برای کمک به تو به این جا می آیند. اما چون مقاصد قدرت طلبانه معاویه روشن بود، عثمان دستش را خواند و گفت اینها بهانه است، دروغ می گویی و به این وسیله می خواهی به کام دل خودت برسی. حقیقت این بود که معاویه اسباب پادشاهی اسلامی (یا جمهوری اسلامی از نوع خمینی) فراهم می کرد و می خواست عثمان ساقط شود و خودش به قدرت برسد. وقتی هم دید مردم و شورشیان عثمان را ساقط کردند و علی را برگزیدند، تنها شانس امپراطوری خودش را در نابود کردن علی و خاندانش می دید. این بود که با پیراهن خونی عثمان (خلیفه مقتول) از همان روز قدرت یابی علی به خونخواهی عثمان پرداخت.
جنگ صفین
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
معاویه با حزب سیاسی خود در رأس اشرافیت اموی، خواب بلعیدن دنیای اسلام را می دید و حضرت علی هم می بایست او را پس براند. معاویه سفت و سخت پشت «اسلام» سنگر گرفته بود. خودش را کاتب وحی معرفی می کرد و از موضع اسلام به حضرت علی تهاجم سیاسی، نظامی و تبلیغاتی می کرد.
شش ماه بعد از جمل، حضرت علی ناگزیر باید به جنگ با معاویه رو می آورد و جنگ بزرگ صفّین که 110روز طول کشید، درگرفت. در طول این 110روز، 90دور جنگ انجام شد. معاویه از ثروتهای به یغما رفته در زیر لوای اسلام 120هزار نفر گرد آورده بود. سپاه حضرت علی 90هزار نفر بود.
دو سپاه در صحرای صفّین در حوالی شهر رقّه در خاک سوریه کنونی درگیر شدند. معاویه 45هزار کشته داد. تعداد شهیدان حضرت علی 25هزار بود. برخی می گویند با زخمیهایی که بعداً از دست رفتند، صفّین یکصدهزار کشته داشته است.
سرانجام، در حالی که از بابت نظامی حضرت علی دست بالا را داشت، معاویه با یک حیله ارتجاعی، که مشاورش عمروعاص اندیشیده بود، قرآنها را بر سر نیزه کرد با این ادعا که ما مسلمانیم و نباید با هم بجنگیم؛ بیایید «قرآن» بین ما داوری و حکمیت کند!
معاویه که در 90دور جنگ طی 110روز به تمام و کمال شکست خورده بود، با این حیله توانست، در سپاه علی شقه ایجاد کند. از آن جا بود که فتنه خوارج یا «خارجی گری» با سطحی ترین و قشری ترین برداشت از اسلام سر برداشت. علی ابتدا تن به حکمیت نمی داد. اما ناگزیرش کردند. بعد هم ابوموسی اشعری که از قبل در کوفه حکومت داشت و معاویه او را طی این مدت ساخته و پرداخته بود، به عنوان حکم علی را عزل و معاویه را نصب کرد.
این حکمیت طبعاً مورد قبول حضرت علی واقع نشد. بسیار کوشید که نیروها را به جنگ علیه معاویه برانگیزد، اما همان موج مهلک رفاه طلبی انگیزه یی برای جنگ باقی نگذاشته بود. به خصوص که حضرت علی در جنگها، از جمله در جنگ جمل دو چیز بسیار انگیزاننده، یعنی غنیمت و غارت را نهی کرده بود.
محققان از جمله دکتر طه حسین مصری، می گویند: «هر قدر علی به جنگ دعوت می کرد، سرانشان از حیله گر دروغ زن تا راستگوی ایشان بهانه می آوردند. پای پیش نهاده به وی می گفتند پیکانها تمام شده، شمشیرها شکسته، نیزه ها را کندی گرفته است. ما را به شهرمان بازگردان تا کمی بیاساییم. ساز و برگ نو کنیم. سپس با تو به سوی دشمن رهسپار گردیم.
آخر حضرت علی، بر خلاف رسوم رایج، کسی را به اجبار وارد اردوگاه جنگی خود نمی کرد و می خواست که جنگ آگاهانه و داوطلبانه باشد.
دوران امام حسن دشوارترین شرایط
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
در چنین شرایطی بود که حضرت علی به دست یکی از خوارج، اشقی الاشقیای زمان، ابن ملجم، ترور شد. برای معاویه چیزی بهتر از این متصور نبود.
دوران حکومت امام حسن بسیار پر فراز و نشیب و حاوی فتنه های سخت بود. از هنگامی که در 21رمضان سال 40 هجری در 37سالگی خلافت دنیای اسلام را به عهده گرفت، شرایط بسیار پرفتنه یی را سپری کرد. در این شرایط بسیار دشوار، شخص امام حسن به طور دائم در معرض توطئه و ترور بود. با این همه، رسالتش را که همانا زنده نگه داشتن و برافروختن آتش انقلاب در سیاهترین و تاریکترین شرایط بود، به بهترین صورت پیش برد.
در آن دوران سیاه هر کس نسبت به علی و خاندانش اظهار عشق و وفاداری می کرد، با شدیدترین عقوبتها مواجه می شد.
در 6ماه اول، حضرت حسن به شدت تلاش کرد به جنگ با معاویه سر و سامان بدهد و راه حل نظامی را در تعادل قوای آن روزگار مجدداً پس از حضرت علی تجربه کند. اما فی الواقع ابهامها زیاد و سطح آگاهی بسیار پایین بود.
آخر در دوره حضرت علی، سرداری مثل سعد بن ابی وقاص، که فاتح ایران بود به کمک علی نیآمد و هنگامی که حضرت علی دنبالش فرستاد، گفت تا وقتی شمشیرم شروع به صحبت نکند و نگوید حق با کیست، من نمی آیم. چون هر دو طرف به ظاهر مسلمان بودند!
حضرت حسن در نخستین روز خلافت کوشید با اتکا به حدیث ثقلین، که وصیت پیغمبر در مورد قرآن و اهل بیت بود، نیروها را آگاه کند. در اولین خطابه اش پس از بیعت توده مردم، به تشریح شرایط روز پرداخت و آنها را به پیروی از خودش و اعتماد به رأی و نظرش دعوت کرد و گفت: «ماییم یکی از ثقلین که پیامبر در میان امت نهاد و از دنیا رفت. ماییم مکمل و همراه قرآن که در آن تفصیل هر چیزی وجود دارد. نه از پیش می رود و نه از پشت سر. باطل در آن راه ندارد. در تفسیر قرآن باید به ما اعتماد کرد که در تفسیر آن راه حیله نسپریم، بلکه بر یقین و اطمینان باشیم (اصول کلی را بر حسب شرایط زمان در عمل پیاده می کنیم) ».
تلاشهای روشنگرانه امام حسن مستمراً و به طور یومیه ادامه داشت. اما این تلاشهای آگاهگرانه در آن شرایط تیره و تار و پرفتنه برد چندانی نداشتند. وسایل ارتباط جمعی مثل امروز نبود و کار شاق و طاقت فرسایی پیش رو قرار داشت. طرف مقابل هم معاویه بود که از سال 20 هجری، در شام حاکم بود و در رأس ارتجاع و اشرافیت اموی جای پای خودش را حسابی محکم کرده بود؛ با نیرو و پول کلان و حیله گری و سبعیتی بی پایان.
تجارت آدم
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
عوامل مادی و عینی تماماً به نفع ارتجاع بودند. معاویه که با چپاول و جنگ افروزی پول و سپاه کافی به دست آورده بود، پس از ترور حضرت علی، شروع به نفوذ در صفوف نیروهای امام حسن کرد. به شدت تلاش می کرد افراد را یک به یک بخرد. به عنوان مثال می خواست زیاد بن ابیه حاکم حضرت علی در فارس را که مردی بسیار کاردان و جسور بود بخرد. اول با تهدید وارد شد و نامه یی سراپا تحقیر و تهدید به او نوشت، وقتی که نتوانست زیاد مرعوب کند، با پول و رشوه و با وعده مقام از در تطمیع وارد شد. سرانجام زیاد را به شام دعوت کرد و خواهر خود را نزد او فرستاد تا حجابش را جلو او بردارد و بگوید تو برادر منی! زیاد پرسید از کجا می دانی؟ خواهر معاویه گفت پدرم (ابوسفیان) به من خبر داد که پدر زیاد من هستم و او برادر توست! واضح است که دادن نسبت زناکاری به پدرش و این چنین «برادر سازی» خوبیت نداشت، اما معاویه مثل خمینی در کار حکومت شرم و حیایی نمی شناخت (منظورم فتوای خمینی برای تجاوز قبل از اعدام است).
سرانجام زیاد در هم شکست و پیش معاویه آمد. معاویه رسماً او را برادر خود کرد و برای این که اثبات کند زیاد پسر پدر او یعنی پسر ابوسفیان است، بر بالای منبر رفت و ضمن اعلام مطلب به نقل روایت و حدیث مجعول هم پرداخت. داستان زیاد، نمونه یی است که نشان می دهد معاویه برای ضربه زدن به حضرت حسن به هر حیله یی دست می زد و تا هرکجا که لازم بود پیش می رفت.
مورد دیگر یکی از فرماندهان امام حسن به نام حکم کندی است که امام او را با 4هزار نفر به عنوان جلودار سپاه به استان الانبار فرستاده بود. حکم کندی خود را به 500هزار درهم و وعده حکومت یکی از ولایتهای شام به معاویه فروخت و نیمه شب با 300نفر از خویشانش و کسانی که توانسته بود آنها را با خودش همراه کند، به معاویه پیوست.
بعد از این حادثه تلخ، حضرت حسن فردی از قبیله بنی مراد را به استان الانبار فرستاد. معاویه او را هم با 500هزار درهم خرید. نفر بعدی عبیدالله بن عباس، فرمانده 12هزار نفر از سپاه امام حسن بود. او هم با یک میلیون درهم خریداری شد و شبانه به معاویه پیوست.
شرایط روزگار امام حسن و تعادل قوا این چنین بود. حرفهای بعدی بریده مزدوران آن روز هم مثل همگنان امروزیشان نیاز به شرح و بسط ندارد. ماحصل، همان «البته معاویه» به جای «البته خمینی» امروز است.
از این پیشتر، امام حسن خود در همه جنگهای حضرت علی به خصوص جمل و صفین در منتهای جسارت انقلابی جنگیده بود. در جمل در حالی که هنوز کوفه در دست دشمن بود، با عمار یاسر وارد کوفه شد و شخصاً 9هزار تن را بسیج و تسلیح کرد و به جنگ برد. از روزی هم که عهده دار خلافت شد تا روز قرارداد با معاویه از هیچ تلاشی برای جنگ فرو گذار نکرد. اما واقعیت چنان بود که در تعادل قوای عینی و جو تیره و تاری که ایجاد شده بود، نه جنگ پیروزمند مسیر بود و نه در صورت فدای تمام عیار، نتایج روشنگری هم چون زمان عاشورا بر جای می گذاشت».
شبکه آخوندی معاویه
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
معاویه از سالها پیش برای تبلیغ به نفع خود و ضدتبلیغ علیه آل علی و امام حسن یک شبکه آخوندی بسیار کارآمد و گسترده دایر کرده بود. این شبکه آخوندی باید جعل روایت و حدیث می کرد. از جمله در یکی از بخشنامه های آن روزگار، به شبکه آخوندی دستور داده می شود که «شما در مقابل هر روایتی که درباره فضیلت علی نقل شده، روایتی به سود معاویه جعل کنید».
شبکه های آخوندی معاویه همچنین باید در همه جا سب و لعن حضرت علی را ساری و جاری و ترویج می کردند و هر چه را می خواستند نسبت می دادند. مثل همین امروز که خمینی از روز اول با کمک شبکه آخوندی می خواست شعار مرگ بر مجاهدین را جا بیندازد خمینی این روشهای دجالگرانه را از معاویه آموخته است.
تا سال 101 هجری یعنی زمان عمربن عبدالعزیز به مدت 60-70سال لعن حضرت علی در بالای منابر به وسیله همه آخوندهای شهر و روستا رواج داشت. هیچ منبری، هیچ مراسمی منهای این شعار منهای سب و لعن (لحن پراکنی و مرده با گفتن) حضرت علی اصلاً برگزار نمی شد. عوام الناس شامات خبر نداشتند چی به چیست. مورخین می نویسند که اگر یک روز به سب و لعن حضرت علی مبادرت نمی کردند، فکر می کردند یکی از مهمترین فرایض دین را انجام نداده اند، دینی که «امیرالمؤمنین» آن یعنی معاویه باشد، البته دشمنش علی و امام حسن و امام حسین هستند.
دجالگری و وقاحت معاویه
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
وقتی حضرت حسن بیان نامه جنگی خود علیه معاویه را منتشر کرد، معاویه جوابی داد که عیناً از روی متن برایتان می خوانم: «نامه تو فرا رسید و آن چه را که درباره محمد، فرستاده خدا، از فضیلت نوشتی بدانستم، محمد در فضیلت بر تمام اولین و آخرین از کهنه و نو و کوچک و بزرگ پیش است. سوگند به خدا که محمد تبلیغ رسالت نمود و ادای نصیحت کرد و مردم را راهنمایی نمود تا آنگاه که خداوند مردم را از مهلکه برهانید و کوردلان را نور بصیرت بخشید، و از نادانی و گمراهی بیرون برد و راه را به ایشان نمود خداوند به او جزای نیکو دهد بهتر از پاداش هر پیغمبری از امتش و رحمتهای خدا براو باد در روزی که متولد گردید و روزی که به رسالت برانگیخته شد و روزی که از دنیا برفت و روزی که زنده و مبعوث گردد».
معاویه در جوابیه دیگری خطاب به امام حسن نوشت: «حال من و تو در این روز هم چون حال ابوبکر پس از وفات پیامبر است. هرگاه می دانستم که تو رعیت را بهتر از من اداره می نمایی [اشک تمساح برای امت همیشه در صحنه] و بر این امت از من غمخوارتر و محافظه کارتری و سیاست تو از من بهتر و بر گرد آوردن اموال و مکر و کید با دشمنان از من تواناتری ترا اجابت می کردم و تو را شایسته می دیدم. لیکن می دانم که من بیشتر از تو ولایت کرده ام و نسبت به این امت تجربتم بیشتر و دستم از تو فزونتر است، بنابراین روا باشد که تو با من بیعت کنی و دعوت مرا اجابت نمایی و در قید اطاعت من درآیی».
وقاحت، وقاحتی است بی حدو حصر، ببینید که ارتجاع در برابر انقلاب چه دعویها می کند!
معاویه وقتی که بزرگ مردانی هم چون مالک اشتر را با عسل مسموم کرد. ادعایش سراپا اسلامی بود و می گفت: «ان الله جنود من العسل»! یعنی خدا را سپاهیانی است از عسل!
شبکه ترور و جاسوسی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
معاویه در یکی از بخشنامه های آن زمان، برای هر کس که بتواند امام حسن را ترور کند جایزه کلانی قرار داد. در مقدمه این بخشنامه خطاب به همه حکام خود در همه ایالات و ولایات نوشته بود که «همانا خداوند مردی از بندگانش را برانگیخت که ناگهان بر تارک علی شمشیر فرو کوفت و او را بکشت و اصحابش را متفرق و پراکنده کرد»
برای آن که هر طور شده نگذارد حاکمیت در دست پیشوای انقلابی باقی بماند سیستمی از جاسوسانش را به صورت کاملاً حساب شده در دستگاههای مختلف کاشته بود.
یکی دیگر از کارهای معاویه دستگیری پیکها و قطع ارتباطات اردوی امام حسن بود. در جنگ روانی هم از هیچ کاری فرو گذار نمی کرد. مثلاً یکی از اطلاعیه هایش این بود: «ای سپاه عراق برای چه می جنگید. اینک عبیدالله بن عباس امیر شما با معاویه دست بیعت داد»..
جنگ
ــــــــــــــــــــــــــــــ
6ماه خلافت امام حسن تماماً در تلاشهای جنگی برای مقابله با معاویه خلاصه می شود. ابتدا از کوفه به نخیله رفت و در آن جا اردوگاه زد و سپس در محلی به نام دیر عبدالرحمن فرود آمد. در این محل بقیه سپاهیان هم جمع آمدند و جمعاً حدود 40هزار نفر می شدند. آنگاه امام حسن یک نیروی جلودار 12هزار نفره را به فرماندهی عبیدالله ابن عباس به پیش فرستاد (همان که سر انجام خود را به یک میلیون درهم فروخت). اما امام دوراندیشی نموده و قیس ابن سعد را هم به جانشینی او منصوب کرده بود که بعد از خیانت عبیدالله، فرماندهی نیروی جلودار را برعهده گیرد. نیروی جلودار معاویه که برای مقابله با امام حسن به بسیج تمام عیار دست زده بود، 20هزار نفر بودند. در اولین جنگ تفوق نسبی از آن لشگر امام حسن بود. اما افسوس که عبیدالله خیانت کرد و خود را فروخت و رفت. خیانتکاران اطلاعات خود را در اختیار معاویه قرار دادند و این باعث خرابکاری گسترده و گاه قطع کامل ارتباطات و کنترل نیروی انقلاب در برابر معاویه می شد.
قیس ابن سعد ابن عباده، فرمانده جدید، قهرمان والایی بود که از پاشیدگی جلوگیری کرد و با روحیه و عزمی پولادین در جنگ بعدی موفق شد سپاه شام را عقب بنشاند.
از آن سو معاویه، طبق روش معمول خود، با تهدید و با تطمیع و با ترور و پول شخصاً وارد ماجرا شد تا هر طور شده قیس را مانند سایرین برباید. قیس فقط یک جمله جواب نوشت که ”لاوالله الا تلقانی ابداً الا بیتی و بیتک الرمح“ ! هرگز من یکی را نمی توانی ملاقات کنی، مگر آن که بین ما نیزه باشد
روح پلید شیطان
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
معاویه شیطان مجسم روزکار بود. بیخود نبود که حضرت علی گفته بود این قرآنها را از سرنیزه ها بیاندازید و سراپرده شیطان را بکوبید.
روح پلید شیطان، مثل زمان ما که در خمینی مجسم بود، در آن زمان در معاویه تنوره می کشید واز قضا با تمسک به همان ظواهر و همان شعارهای به ظاهر اسلامی کار خود را پیش می برد.
افسوس که در آن روزگار، در عصر بندگی و جاهلیت، افراد قهرمانی مثل قیس، اندک بودند. تردیدی نیست که اگر امام حسن معدودی قهرمان پایدار مثل قیس می داشت، در تعادل قوای آن روز حتماً می توانست بر معاویه فائق شود. اما چنین چیزی نبود و شاید هم قرار نبود که باشد.
آخر، پیشرفت و تعالی بشری جریانی آگاهانه و داوطلبانه مبتنی بر زمینه های عینی و روند حرکت اجتماعی است.
سرانجام بخشنامه دیگری معاویه صادر شد: برای هرکس که حسن بن علی را بکشد 200هزار درهم پول به اضافه ازدواج با دختر معاویه. قبلاً دیدیم که برای جلب زیاد ابن ابیه، به خواهرش گفت که حجاب بردار و دعوی کن که پدر واقعی او همانا پدر تو است! این جا هم دخترش را جایزه قرار می دهد.
این نامه خطاب به تمام اعیان و اشراف و رؤسای قبایل فرستاده شد. کار چنان شد که حضرت حسن برای نماز خواندن هم باید جوشن و زره می پوشید و در حین جنگ باید با محافظ نماز می گزارد. یکبار هم در مداین به او سوءقصد کردند که کارگر نیافتاد.
آزمایش مجدد جنگ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
امام حسن یکبار دیگر در مداین به آزمایش مجدد جنگ با معاویه پرداخت. ابتدا برای این کار سخنرانیهای روشنگر بسیار ایراد کرد. از جمله می گفت: «بعد از من، دیگر شما همراه با چه کسی خواهید جنگید؟ همراه با آن کس که کافر و ستمکار است و به خدا و پیغمبر هرگز ایمان نیاورده است؟ او و بنی امیه جز از ترس شمشیر اسلام نیاوردند».
می گفت اصلاً مگر معاویه مسلمان است؟ مگر او به خدا و پیغمبر اعتقادی دارد؟
یادتان هست که هم در فاز سیاسی و هم این سالهای اخیر بحث می کردیم که اصلاً مگر خمینی به خدا و پیغمبر اعتقادی دارد؟ مگر مسأله او خدا و اسلام است؟ دجال یعنی این!
یک عبارت هم از یک سخنرانی دیگر امام حسن در مدائن می خوانم: «به خدا سوگند امید و آرزوی من آن است که روز را به سپاسگزاری خداوند سر کنم و به نصیحت و موعظه خلق از هرکس بیشتر بکوشم و در سینه ام کینه هیچ مسلمانی نیست». (یعنی که والله اگر به خودم باشد، هرگز نمی خواهم حاکمیت پیدا کنم) و «بدانید که من مصالح شما را بهتر تشخیص می دهم بنابراین با فرمان من مخالفت نکنید و راهم را برنگردانید» (یعنی بیایید این خط را باهم برویم)
شرایط نارس
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اما تعادل قوا و شرایط عینی بسیار نارس تر از آن بود که پیروزی محقق شود و آن مرزبندی و پختگی زمان عاشورا هم نبود که پیام را در تاریخ جاودانه کند.
البته برای انقلابیون بزرگ، برای پیشوایان رهایی، برای کسانی مثل امام حسن و امام حسین ، نفس پیروزی در آن مقطع چیز خیلی کوچکی است. رسالت اولیای خدا و ائمه اطهار، همواره این بوده است که آتش انقلاب و جنبش را در سیاهترین، تاریکترین ادوار تاریخ و در اعماق قرون و اعصار برافروزند. بذری به کارند و تخمی را نشا کنند تا سده ها و هزاره ها بعد از خودشان شروع به رشد و بالندگی بکند.
چون که در آن روزگار پیدا کردن یکی، فقط یک مجاهد پاکباز و مقاوم، کار بسیار بغرنجی بود. چطور می شد در آن روزگار ده تا، بیست تا، صد تا، هزارتا، یا هزاران و هزاران گوهر بی بدیل پیدا کرد؟ هرگز میسر نبود. از آنجا که سطح آگاهی بسیار نازل بود، یافتن یکصد و بیست هزار مجاهدانی که در اوج آگاهی و در اوج پاکباختگی بدانند چه می کنند، مجذوب و مسحور رفاه و مظاهر دنیاطلبانه نشوند، از ارتجاع و قدرت مسلط زمانه حساب نبرند و با شرایط سخت انطباق آگاهانه و فعال بکنند، هرگز میسر نبود.
چقدر مقتدایان و راهبران آرمانی و تاریخی ما در آن روزگاران بی کس و تنها و فی الواقع غریب بوده اند؛ غریبان تاریخ. شاید هم عظمت کارشان در همین است.
شاید اصلاً رسالتشان همین بوده که از پیامبر اکرم پل بزنند به نسلهای بعد و حلقه وصلی باشند به جانب امروز، به جانب نسلهای ما و چیزی را زنده نگه دارند.
توطئه ها و طعمه های معاویه
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
امام حسن، مانند حضرت علی از دو طرف به شدت زیر ضرب بود. در یک طرف معاویه و در طرف دیگر هم بقایای خوارج که دوباره شروع به فتنه گری کرده بودند و درباره حرفهای امام حسن می گفتند به خدا این مرد کافر و مشرک شده است! این هم مثل پدرش، مثل علی شده است!
در این بحبوحه آدمهای معاویه فرصت را مغتنم شمردند و یک روز به خیمه امام حسن یورش بردند و آن را غارت کردند. حتی ردای امام حسن را از دوشش کشیدند و بردند. شاید اگر فداکاری عده یی از یاران اندک و جانبازش نبود، دشمن همان جا می توانست ترورش کند.
معاویه بدش نمی آمد که به ترتیبی و با دسیسه یی از دست امام حسن خلاص شود. اما مرزی که رعایت می کرد این بود که پای خودش نیفتد. می خواست بگوید امام حسن به دست لشکر خودش کشته شده است. این فرق معاویه با یزید بود. معاویه با حواس بسیار جمع در مجموع چهل سال حاکم بود. از سال 20هجری به مدت بیست سال در شام حاکم بود و از سال 40 به بعد در سراسر دنیای اسلام. دقیقاً حواسش جمع بود که چه کار می کند. در حالی که به همه نوع سرکوب و جنایت دست می زد، اما ظواهر را می ساخت و وسوسه می کرد. عمد داشت صحنه را طوری ترتیب بدهد که وانمود کند «خودشان خودشان را می کشند»! کما این که وقتی در سال 50 هجری، ده سال بعد، امام حسن را از طریق تحریک زوجه اش (دختر یکی از سران خوارج) مسموم کرد و به شهادت رساند، به نحوی عمل کرد که در ابهام بماند و هنوز هم برخی از محققان می گویند معلوم نیست که کار، کار معاویه باشد. مثلاً می گویند، شاید این زن از روی چشم و هم چشمی و کینه خواهی در مورد پدرش و… تصمیم به انجام جنایت گرفته است. حال آن که موضوع خیلی روشن است و دم خروس معاویه جای حاشا ندارد.
همین الآن هم می بینید که در جنایتهایی که رژیم علیه مجاهدین می کند، می گوید خودشان خودشان را ترور و تصفیه کرده اند!
معاویه همیشه طعمه هایش را طوری انتخاب می کرد که از منفعت مضاعف برخوردار شود. یکی به چنگ آوردن «طعمه» و یکی هم این که او را علیه نیروی انقلاب، علیه خود امام حسن، به کار بگیرد.
تنهایی امام حسن
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
در مسیر مداین در نقطه یی به نام «ساباط» یکی دیگر از عوامل معاویه از کمین گاه جست و با شعار «الله اکبر» خنجر را به روی امام حسن گرفت و گفت ای حسن پدرت مشرک شد تو هم مشرک شدی!
امام حسن به شدت مجروح شد و مهاجم در دم به هلاکت رسید. حضرت حسن را مجروح به مداین بردند. با وجود این، در آنجا در سخنرانی در برابر لشکریان خود مجدداً سوگند خورد که از مقابله با لشکر شام و ارتجاع اموی روی برنتافتیم. لیکن در میدان کار زار و رزم با دشمن باید با نیروی صبر و شکیب و سلامت روان گام برداریم و بعد برآشفت که این چه وضعی است که هنوز برخی بر کشتگان صفّین و نهروان گریه می کنند (نهیب زد که چه خبراست؟!) آن کس که بگرید و به کار جنگ برنخیزد، وامانده و شکست خورده بماند!
اوضاع بغرنج را می بینید؟ هنوز در لشکر امام نیز خطوط قرمز جمل و صفین به طور ایدئولوژیک جانیفتاده و نمی توانست جا بیفتد. سطح آگاهی فوق العاده نازل بود. آن قدر که هنوز بر صفین و نهروان می گریستند و بر سر و سینه می کوبیدند. آخر آنها هم مدعی اسلام بودند. اسلام پناهی سطحی مانند دموکراتیسم صوری دامنه اش آن قدر وسیع است که برای امثال ابن ملجم و لاجوردی هم سینه چاک می دهد.
باور کنید در روزگار ما هم فتنه خمینی بغرنج بود. اگر این خونها را در برابر خمینی نمی دادید، این چنین رسوا و منفور نمی شد. آخوندی مدعی امامت بود که در 80سالگی به هوس سلطنت مطلقه افتاد.
اما «رجال» روزگار امام حسن اغلب به گوشه یی خزیده بودند. مغیره در طایف بیتوته کرده بود ولی مرغ دلش در هوای مقام و منصب پر می زد. ابوهریره در مدینه بود و بدش نمی آمد هر ازگاهی پولی از معاویه برای او برسد. «جوشکارها» هم می گفتند بین مسلمانان نباید جنگ باشد!
چه روزگار تلخی برای امام حسن بود. روزی که پدرش علی ترور شد، گویا پایان یک فصل بود. چون ارتجاع کاملاً غلبه کرد.
علی، نوری در ظلمت
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بیخود نبود که حضرت علی همان روز اول که بر سر کارآمد در اطلاعیه سیاسی ـ نظامی شماره 1 خود گفت حقوق مردم را اگر در کابین زنهایتان هم باشد، پس می گیرم. با آن بزرگ مالکیها، آن کشورگشاییها آن غنائم و آن غارتها، خیلیها از دست رفته بودند و خیلیها را هم خریده بودند.
چنان که اشاره کردم، یکی از محققان نوشته است وقتی حضرت علی حرف می زد، اضدادش، به او به عنوان حافظ ارزشهای کهن می نگریستند. آخر حضرتش با «چرخشمداری» و «دگراندیشیها» ی ارتجاعی و تجدید نظرطلبی در اصول هیچ میانه خوشی نداشت.
حضرت علی از روز اول می گفت این حرفها که معاویه علم کرده و می گوید من چون کنار روم هستم، باید دربار و دیکتاتوری داشته باشم، مزخرف است.
چنان که گفتیم در این سالیان معاویه تاآنجاکه میسر بود، توانسته بود با استفاده از پول و با ایجاد شبکه سیاسی و اطلاعاتی، در عراق نفوذ کند و به تبلیغ علیه علی و آل او بپردازد. به همین خاطر مرفه های آن زمان به جنگهای علی به عنوان جنگهای شوم نگاه می کردند که برادر را در مقابل برادر قرار داده است!
حقا که در آن شرایط کسی غیر از حضرت علی از پس آن جنگها و حل آن معضلات بر نمی آمد و به راستی اگر ما نمونه یی مثل حضرت علی نداشتیم، چگونه می خواستیم با خمینی دربیفتیم؟ چگونه می خواستیم ثابت کنیم که این رژیم ارتجاعی و ضداسلامی است؟ چگونه می توانستیم بگوییم قرآنهایی را که خمینی و معاویه بر سر نیزه های شیطان می کنند، باید با شمشیر فرو انداخت؟
سخت ترین ابتلا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سرانجام پس از بلاجواب ماندن همه آزمایشهای نظامی، امام حسن یا باید همان کار امام حسین را پیشه می کرد ـ کاری که حتماً برایش پذیرفتنی تر بود، چون جنگهایش را کرده بود و همه امتحانها و آزمایشها را پس داده بود ـ یا هم که باید شعله جنبشی در حال نزول را برای نبرد بعدی در موقعیتی مناسب زنده نگه می داشت. یعنی که باید برای حفظ مرام و مکتبی در معرض پایمال شدن، از حاکمیت صرفنظر می کرد و به قرارداد صلح تن می داد.
حتی شرایط طوری نبود که اگر عاشورایی هم به راه می انداخت، به حماسه جاودانی، آن چنان که امام حسین در برابر یزید انجام داد، تبدیل شود. آخر، معاویه دجال با یزید رسوا خیلی فرق داشت. یک فرقش با یزید این بود که می فهمید طرف مقابلش کیست. بنابراین به رغم همه رذالتها و جنایاتش، هیچ وقت از امام حسن نمی خواست که تو باید من را «امیرالمؤمنین» خطاب کنی یا باید با من بیعت کنی، چون می دانست امام حسن اهل این کار نیست. اما یزید تا به قدرت رسید، امام حسین را برای بیعت تحت فشار گذاشت و به حاکم مدینه دستور داد که از حسین بیعت بگیر و اگر بیعت نکرد فی المجلس او را بکش!
طرف حساب امام حسن، معاویه بود نه یزید. شرایط بسیار بغرنج و سنگین بود و حقیقتاً پیشوایانی مثل حسن بن علی هستند که از پس چنین شرایطی برمی آیند.
حالا پیشوا و پیشاهنگ انقلابی باید یا عاشورایی راه بیندازد یا در آن شرایط فوق العاده بغرنج حرکتی تازه را شروع کند. انگار که باید یک مرحله بازسازی و بذرافشانی و تشکیل سازمان مخفی تشیع انقلابی را از سر بگذارند. انگار که در سال 41هجری (1378سال پیش) هنوز شرایط عینی آن قدر نارس و ناپخته و آن قدر مادون است و سلطه ارتجاع به ترتیبی است که به طور بلافصل حتی نمی توان وارد عاشورا شد.
این چیزها هم شاخص دارد. شاخص آن، رزم آوران و فرماندهان و سرداران و مسئولانی هستند که باید در کنارش می بودند.
قطعاً اگر امام حسن ده فرمانده مثل قیس داشت ـ فقط ده تا ـ وضع متفاوت بود. چه رسد که صدتا و هزارتا، ولی چنین چیزی نبود.
یادمان نرود که در سال 60 هجری، ده سال بعد از امام حسن، یعنی بعد از همه اتمام حجتها و در شرایطی که یزید منفور و رسوا با نقض همان قراردادهای مورد قبول معاویه مانند شاهزاده یی سبکسر و فاسد به تخت نشسته و از امام حسین بیعت می خواست، در طرف امام حسین در روز عاشورا بیشتر از 72نفر باقی نماندند. از این تعداد هم سی و دو نفر اعضای خانواده و حرم خودش بودند. یعنی غیر از عترت نبوی تنها حدود چهل نفر به حمایت از او قیام کرده بودند.
از روی همین مقایسه می توان شرایط بسا دشوار و تیره و تارتر زمان امام حسن را دریافت.
قرارداد امام حسن با معاویه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
در چنین شرایطی بود که حضرت حسن به ناگزیر پای قرارداد آمد و ناگزیر از حاکمیت صرفنظر نمود و با معاویه صلح کرد. مواد این قرارداد شایان توجه اکید است.
معاویه متعهد شد که باید به کتاب خدا و سنت رسول و سیره خلفای شایسته عمل نماید.
معاویه پذیرفت که حق سب و لعن آل علی و شیعیان و حق آزار آنها را ندارد.
همچنین پذیرفت که حق تعیین جانشین برای خودش ندارد.
پذیرفت که امام حسن حق دارد معاویه را «امیرالمؤمنین» خطاب نکند و در نزد او برای شهادت حاضر نشود. یعنی که امام حسن معاویه را به رسمیت نمی شناسد.
معاویه همچنین پذیرفت که 5میلیون درهم موجودی بیت المال کوفه زیرنظر امام حسن باشد و یک میلیون درهم مالیات دارابگرد فارس متعلق به بازماندگان شهیدان جنگهای جمل و صفین باشد.
سازش یا حفظ جنبش؟
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
قرارداد بین امام حسن و معاویه در ربیع الاول سال41 پس از هجرت بسته شد.
به راستی که در آن شرایط سهمگین و تاریک، این پیمان قبل از هر چیز رسواگر دجال و «پیمان حفظ و ادامه جنبش» بود، نه «پیمان گذشت و سازش». کمااین که به مثابه یک اتمام حجت تاریخی زمینه ساز قیام عاشورا و حماسه جاودان آزادی در دو دهه بعد گردید. هر چند که آمدن پای توافق با معاویه برای امام حسن سخت ترین ابتلا و آزمایشی به مراتب سنگین تر از عاشورا بود.
واقعیت این است که به رغم رگبار اتهامات ناجوانمردانه و رذیلانه یی که متوجه امام حسن شده است، آن حضرت هرگز از آن توافق در سودای عافیت جویی نبود. در سخنرانیش پس از قرارداد تأکید کرد که «منظورم جز صلاح و بقای شما نبود» و اضافه کرد که «این آزمایشی است برای شما و امری است گذرا و موقت» (فتنه لکم و متاع الی حین). در کتاب فتنه الکبری آمده است: «همان روز که حسن نمایندگان مردم کوفه را نزد خود پذیرفت و… نقشه کار ایشان را ریخت، روزیست که پایه حزب سیاسی منظم شیعیان علی و فرزندانش ریخته شد».
امام حسن در مجموع 25بار پیاده به خانه خدا رفت. دوبار همه دارایی خود را بخشید و سه بار هر چه را که داشت با مستمندان آن روزگار نصف کرد. این است سیمای تابناک راهبری فداکار و هشیار و صبور با بالابلندترین شور و عرفان انقلابی که در تهمتهای دشمنان آگاه و در تشریحات دوستان ناآگاه به تلخی و در غربت در لایه یی از عافیت جویی و سیاست بازی مصلحت گرایانه مسخ می شود.
تاریخ انسان چقدر پر پیچ و خم طی شده است. انگار که بشر هنوز در دنیای بهیمی و مادون انسانی نیازمند چنین راهبران و پیشوایانی است تا برایش راهگشایی کنند و مسیری انتخاب کنند که در آن آتش انقلاب و ندای رهایی بخش اسلام، اسلام محمدی و علوی، شعله ور بماند و خاموش نشود. معاویه آن قدر دجال و فریبکار بود که هنوز هم در بسیاری از بلاد محترم است.
رسوایی معاویه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
معاویه پس از امضای قرارداد، آزار شیعیان توسط کارگزاران اموی را شروع کرد.
در همان آغاز در یکی از سخنرانیهایش برای مردم کوفه نشان داد که اهل عهد و پیمان نبوده و نیست و با وقاحت تصریح کرد که «من با شما جنگ نکردم که نماز بگذارید و روزه بدارید و حج کنید و زکات بدهید. بلکه با شما جنگیدم تا بر شما امیر و فرمانروا باشم و خدا مرا فرمانروا کرد و شما نمی خواستید».
دکتر طه حسین می نویسد: «وقتی کار عراق به دست معاویه و جانشینانش افتاد، مردم عراق درستی بیم دادنهای علی را دانستند و پیشگویی علی آشکار شد. اکنون کارگزاران اموی همه گونه بلا بر سرشان ریختند و به کارهایی که دوست نداشتند وادارشان کردند و در مال و جان، در آشکار و نهان و در دنیا و دین آزارشان دادند. پس آنگاه همگان به یاد علی و هشدارهای او افتادند».
ابن ابی الحدید هم می نویسد که از دوستان اهل بیت و مردم هر که را که گمان دوستی علی در او بود، به تهمت می گرفتند و زجر می کردند و بی خانمان می نمودند و آنگاه می کشتند.
در قدم بعد معاویه بخشنامه یی صادر کرد که یک عبارت آن چنین است: در تمام دقایق متوجه باشید که هرکه ثابت شد از شیعیان علی و از دوستداران اهل بیت است، عطایش را قطع کنید. حقوق و مواجب او را توقیف نمایید…
و در بخشنامه یی دیگر: نظر کنید هرکه را احتمال دادید از هواداران اهل بیت است به مجرد این که به او ظن بردید، او را تحت فشار و شکنجه قرار دهید و خانه اش را بر سرش خراب کنید.
تبلیغات معاویه آن قدر علیه حضرت علی گسترده بود که اهل شام می گفتند این علی که می گویند در محراب کشته شده با محراب چه کار داشت؟
برای آن که بچه های کوچک از اول ضد علی بار بیایند، شبکه آخوندی معاویه در مکتب خانه ها، برنامه های متعددی روی آنها پیاده می کردند. مثلاً اسباب بازی بچه ها را می گرفتند و به آنها پس نمی دادند و وقتی که بچه گریه می کرد، می گفتند اسباب بازی تو را علی برده است یا وقتی بچه گرسنه بود می گفتند غذایت را علی برده است
فنا و بقا در تاریخ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اصرار بر سب و لعن علی آن چنان بود که وقتی زیاد، حاکم کوفه، حجر بن عدی، از یاران وفادار حضرت علی، را همراه با چند تن از همرزمانش دستگیر کرد و برای کشتن توسط معاویه به شام فرستاد، «جرم» شان این بود که با سب و لعن علی مخالفند.
هنوز حجر به دمشق نرسیده بود که معاویه جلادی را فرستاد، که آن سردار نامی را در بین راه گردن زد.
معاویه همچنین عبدالرحمن، یکی از یاران حجر، را به کوفه برگرداند تا زیاد او را «به بدترین وجه» بکشد. «جرم» عبدالرحمن این بود که در مجلس معاویه جوابهای دندان شکن داده بود.
در آن مجلس معاویه به او گفته بود: «قتلت نفسک»، یعنی با این حرف و موضعت، خودت را به کشتن دادی. عبدالرحمن هم پاسخ داده بود: «بل ایاک قتلت»، یعنی نه، تو را کشتم…
معاویه و یزید تصور می کردند که توانسته اند تشیع انقلابی را بکشند، اما اکنون پس از14قرن به وضوح پیداست که چه کسی محو و نابود شد و چه کسی تا جاودان استوار و پابرجا ماند.
خمینی هم فتوای هدر بودن خون مجاهدین را به طور جمعی داد و فکر کرد که مجاهدین را کشته است. اما لازم نیست منتظر زمان زیادی شویم. داستان چنان روشن است که، در زمان حیات خود خمینی، جانشینش به او نوشت مجاهدین خلق با کشتن از بین نمی روند، بلکه ترویج می شوند.
پیداست که چه کسی دیگری را به طور تاریخی، آرمانی و سیاسی از میدان خارج کرده است.
سرمنشأ اصالتها
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
روز 15رمضان روز ولادت دومین رهبر تاریخی ماست. مریم در دعایش درباره این پیشوای بزرگ چه خوب گفت: «جگرگوشه فاطمه زهرا، نور دیده علی مرتضی و پیشوای برگزیده محمد مصطفی».
در چنان شرایط تاریخی بسیار بغرنج و بسیار تاریک و عقب مانده یی بود که پیشوایان ما راه را گشودند. در شرایطی که فی الواقع تنها و غریب بودند. بعد به عاشورا رسیدیم و گذشت و گذشت. و حالا در قرن پانزدهم هجرت هستیم. انگار که چیزی در حال چرخش است…
اگر در ما اصالتی هست، لابد از غباری است که ا ز پیشوایانی چون امام حسن و امام حسین بر ما نشسته است. آنها آموزگاران درس صداقت و فدا، درس ایستادگی، درس سرخم نکردن در برابر شرایط بغرنج، درس آزادی و همه درسهایی هستند که امروز همه شما در انقلاب مریم آموخته اید. درست به همین دلیل، به دلیل «مجاهدان از همه چیز گذشته»، «مجاهدان بلااسکان» و «گوهرهای بی بدیل زمان» اوضاع با روزگاران گذشته فرق می کند. این، برجسته ترین و بارزترین و مهمترین تفاوت این روزگار با آن روزگار است. پس از قرون و اعصار و پس از سالیان دراز، انگار که تاریخ می خواهد با ارتش آزادی و از طریق شما و خلقتان روی پاشنه یی بچرخد.
در پایان قرن بیستم و آغاز قرن بیست و یکم میلادی، دیگر تعادل قوا، آن تعادل قبلی نیست. آن طور نیست که پیام رهایی، پیام اسلام محمدی و علوی، پژواکی نداشته باشد. تحولات بسیار سریع است. چه کسی فکر می کرد که در کمتر از دو دهه خمینی این چنین در شعارهایش و در مواضعش به وسیله نیروهای خودش لجن مال شود؛ از جنگ طلبیش تا شعارهای به اصطلاح ضداستکباریش.
خمینی تصور می کرد با همان شیوه های معاویه می تواند مجاهدین را چه از نظر سیاسی و اجتماعی و چه از نظر نظامی و تشکیلاتی بکشد و نابود کند، اما می بینیم که خمینی در سرکوبی و کشتار مجاهدین خودش را کشت و به زباله دان تاریخ افکند و این حقیقت هر روز بیش از گذشته چشمها را خیره می کند.
این بار برای دیدن نتیجه کار لازم نبود که قرنها منتظر بمانیم. نه، در سالیانی اندک، در یک نسل، بسیاری چیزها روشن شده است…
داستان مربوط به یک، دو، سه، ده، صد و هزار تن نیست، بلکه مربوط به هزارها و هزاران گوهر بی بدیل و نوامیس ایدئولوژیکی مجاهد خلق است. این خود بهترین شاخص است، چنان که دو دهه گذشته هم همین را گواهی می کند.
دعا کنیم خدا شایستگی بدهد، انگار که امروز مأموریت و تعهد ما دقیقاً در ادامه همان مسیری است که با حضرت علی و حضرت حسن و امام حسین آغاز شد.
